Geçtiğimiz hafta Miçotakis Londra’ya gitmişti ve Londra ziyaretinde Sunak ile görüşmesi bekleniyordu. Ancak beklenen görüşmeden hemen önce Miçotakis’ten Sunak ile planlanan toplantının iptal edilmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getiren bir açıklama geldi. Bu açıklama üzerine Birleşik Krallık Başbakanlığı’ndan gelen açıklamada ise Sunak ve Miçotakis’in görüşmeyeceği bilgisi onaylandı. [1]
İki ülke arasındaki gerginliğin kaynağının Britanya Müzesi’nde bulunan ve Elgin Mermerleri olarak bilinen heykeller olduğu anlaşıldı. Zira Sunak açıkça Yunanistan Başbakanı’nın Londra ziyaretini Elgin Mermerleri’nin Britanya’dan iadesini savunmak için bir fırsat olarak kullanmama sözünü tutmadığını, bu nedenle Miçotakis ile yapılması planlanan toplantıyı iptal ettiğini söyledi.[2]
Ukrayna Savaşı ve Gazze’de artan şiddet gibi uluslararası gündemin oldukça sıcak olduğu koşullarda iki liderin bu meseleleri de ele alacakları bir toplantı herhangi bir nedenle iptal ediliyor ise bu neden önemli olmalıdır. Elgin Mermeleri Yunanistan açısından önemlidir; zira 2500 yıllık bu tarihi eserler 1806 yılında Britanyalı diplomat Lord Elgin tarafından Yunanistan’dan çıkarılıp Britanya’ya götürülmüştür ve Yunanistan defalarca Elgin Mermerleri’ni geri istemiştir. Elgin Mermerleri’nin iadesini ilk isteyen Yunan yetkili Miçotakis olmadığına göre, Miçotakis döneminde meselenin bu denli büyümesinin nedeni Miçotakis’in üslubu olsa gerektir; zira Miçotakis Elgin Mermerleri’nin Yunanistan’a ait olduğunu vurgularken “heykeller çalınmıştır” ifadesini kullanınca ve eserlerin Yunanistan’dan çıkarılmasını Mona Lisa tablosunun ikiye bölünmesi olarak tanımlayınca Britanya’da tepki yaratmıştır.[3] Sunak’ın üslubunun da yumuşak olduğu söylenemez; Sunak da Yunan mevkidaşını “ciddi konulara odaklanmak yerine geçmişin meselelerini yeniden gündeme getirmek” ile eleştirmiştir. [4]
Üstelik Elgin Mermerleri meselesi kısa sürede Birleşik Krallık için bir dış politika meselesi olmayı aşarak, iç siyaset meselesi haline gelivermiştir. Bu duruma şaşırmak gerekir mi? Birleşik Krallık önümüzdeki yıl genel seçimlere gidecekken, herhangi bir dış politika konusunun iç siyasete malzeme olmasına şaşırmamak gerekir. Seçim anketleri Sunak’ın lideri olduğu Muhafazakar Parti’nin güç kaybettiğine ve İşçi Partisi’nin yükselişe geçtiğine işaret ederken, İşçi Partisi lideri Keir Starmer Elgin Mermerleri meselesini Sunak’a eleştiri oklarını yöneltmek adına fırsat olarak görmüştür ve Sunak’ı adeta “başarısızlıklarını” örtmek amacıyla suni gündem yaratmakla eleştirmiştir. [5] Üstelik Starmer İşçi Partisi iktidara geldiği taktirde Elgin Mermerleri konusundaki tavrını da şimdiden açıklamıştır; “Elgin Mermerleri’nin Yunanistan’a iadesi söz konusu olamaz ama İşçi Partisi “esnek” bir yaklaşımla eserleri Yunanistan’a geçici olarak “borç” verebilir.”
Bu gerginlik tablosuna Kral III. Charles nasıl dahil olmuştur?
Kral III. Charles’ın Dubai’de gerçekleştirilen ve Sunak’ın da katılım sağladığı iklim zirvesine Yunanistan bayrağının renklerini taşıyan mavi beyaz bir kravat takarak katılması ile.
Birleşik Krallık ile Yunanistan arasında gerginlik sürerken Kral Charles’ın mavi beyaz bir kravat tercih etmesinin “anlamsız” olamayacağını düşünenler açısından bu kravat Kral Charles’ın “uyuşmazlığa” dahil olmak istediğini ve “tarafını” seçtiğini göstermekte idi; üstelik Kral Charles’ın Yunanistan doğumlu babasının Yunanistan ve Danimarka Prensi olması Charles’ın “tarafını” seçtiği yönündeki argümanı güçlendirmek için kullanıldı. Birleşik Krallık Sarayı’ndan konuya dair resmi bir açıklama ve yorum gelmezken, yetkililerden gelen Charles’ın bu kravatı daha önce de kullanmış olduğu bilgisi,[6] adeta kravat ile Elgin Mermerleri gerginliğinin ilintilenmemesi gerektiğini ima eder gibiydi.
Kral Charles’ın Yunanistan bayrağının renklerini taşıyan kravat takmasının bir amacı var mıydı; varsa bu amaç neydi ? Bu sorunun yanıtını ancak Kral’ın kendisi verebilir. Ancak böylesine bir soruya yanıt aramak isteyen bir kişi Birleşik Krallık’ta monarkın “devlet başkanı” olmakla birlikte siyasi bir rolü olmadığı gerçeğini göz önünde bulundurmalıdır. Ulusal kimliğin, birliğin, bütünlüğün, istikrarın ve sürekliliğin temsili olan monarkın dış politikadaki rolü de temsilidir; yani Britanya monarkı uluslararası arenada ülkesini temsil eder, siyasi görevi olmadığından dış politikada karar alıcı değildir.
Dolayısıyla Elgin Mermerleri meselesinde Kral Charles’ın elbette bir görüşü vardır; belki gerçekten de kravatı üzerinden “rengini” belli etmek istemiş de olabilir; ama böyle olsa bile kravatının rengi Birleşik Krallık hükümetinin bu konuda tavrını etkileyecek nitelikte değildir.
[1] https://www.euronews.com/2023/11/28/diplomatic-dispute-over-greek-marbles-as-rishi-sunak-cancel-meeting-with-kyriakos-mitsotak
[2] https://www.reuters.com/world/europe/parthenon-sculptures-dispute-will-not-hurt-greece-uk-relations-mitsotakis-2023-11-29/
[3] https://www.reuters.com/world/europe/parthenon-sculptures-dispute-will-not-hurt-greece-uk-relations-mitsotakis-2023-11-29/ ve https://edition.cnn.com/2023/11/28/style/rishi-sunak-kyriakos-mitsotakisin-parthenon-sculptures-intl-scli-gbr/index.html
[4] https://www.euronews.com/2023/11/29/rishi-sunak-escalates-his-war-of-words-with-greek-prime-minister-kyriakos-mitsotakis
[5] https://www.gbnews.com/politics/starmer-rishi-sunak-elgin-marbles-row-pmqs
[6] https://abcnews.go.com/International/wireStory/king-charles-iii-draws-attention-wearing-greek-flag-105311667
