İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, perşembe günü Ürdün Nehri üzerindeki bir geçiş noktasında Ürdünlü mevkidaşı Ayman Safadi ile bir araya geldi. Görüşmede İsrail, yıkıcı kıtlıkla mücadele etmek amacıyla Ürdün'e sağladığı su miktarını önemli ölçüde artıracağını ve Amman'ı Filistinlilere daha fazla ihracat yapmaya teşvik edeceğini söyledi.Toplantı, geçen ay yeni bir İsrail hükümetinin kurulmasından bu yana üst düzey İsrailli ve Ürdünlü yetkililer arasındaki ilk halka açık buluşma oldu. Dışişleri bakanları tarafından toplantı sırasında imzalanan anlaşmalar, eski Başbakan Benjamin Netanyahu'nun yıllarca gergin bağlarının ardından İsrail'in yeni hükümetiyle ilişkilerin düzeldiğinin sinyallerini verdi. Lapid ilişkiyi onarmaya çalışsa da toplantı sırasında Ürdünlülerin Kudüs'teki olası İsrail “savaş suçları” hakkında bir uyarısı, hemfikir olunmayan noktaların bir kısmının kalabileceğine işaret etti.

Ürdün, İsrail için kilit bir güvenlik ortağı olmasının yanı sıra doğal kaynak meselelerinde önemli bir muhataptır, ancak ilişkiler son yıllarda İsrail-Filistin gerilimi nedeniyle zarar görmüştü. Su kaynakları iş birliği, 1994 barış anlaşmasından bu yana İsrail ve Ürdün arasında temel bir konu olmuştur, ancak komşular arasındaki ilişkiler son yıllarda yıpranmıştır. İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid ve mevkidaşı Ayman Safadi, Ürdün sınırında yapılan görüşmede İsrail'in komşusuna 50 milyon metreküp su satmasına onay verdi.İsrailli bir yetkili, bu anlaşmanın arzı fiilen ikiye katlayacağını, çünkü Ürdün'e yaklaşık 50 milyon metreküp satıldığını veya verildiğini söyledi. Ürdünlü bir yetkili, İsrail'in 1994 barış anlaşması kapsamında krallığa yılda 30 milyon metreküp verdiğini söyledi. Her iki hükümetten yapılan açıklamalar satışı doğruladı ve işlemin nihai detaylarının önümüzdeki günlerde sonuçlanacağını söyledi. (Al Jazeera)

İklim Krizi Ulusal Güvenlik Meselesidir

İsrail, Batı Şeria ve Ürdün'de faaliyet gösteren bölgesel su iş birliği konusunda önde gelen bir kuruluş olan Eco Peace Middle East'in İsrailli direktörü Gidon Bromberg, su satışını "iki ülke arasında şimdiye kadar satılan en büyük miktar" olarak nitelendirdi. Bromberg, “İklim krizinin sunduğu muazzam su ve ulusal güvenlik zorluklarından kurtulmak istiyoruz, bu karar ortak çıkarların ve bölgedeki ülkelerin nasıl iş birliği yapması gerektiğine dair bir anlayışı temsil ediyor.” dedi. Ürdün, dünyanın en fazla su sıkıntısı çeken ülkelerinden biri ve uzmanlar, 10 milyon kişiye ev sahipliği yapan ülkenin tarihinin en şiddetli kuraklıklarından biriyle boğuştuğunu söylüyor.

Yumuşatıcı adımlarla birlikte İsrail Dışişleri Bakanı Lapid, ülkelerin Ürdün'ün Batı Şeria'ya ihracatını şu anda 160 milyon dolardan yılda 700 milyon dolara çıkarmayı hedeflediğini söyledi. Lapid yaptığı açıklamada, “Ürdün Krallığı önemli bir komşu ve ortaktır” dedi. “Dışişleri Bakanlığı, bağları korumak ve güçlendirmek için diyalog yürütmeye devam edecek. Her iki ülkenin refahı için ekonomik iş birliğini genişleteceğiz.”Ancak ülkeler arasındaki gerilimin devam ettiğinin bir işareti olarak Ürdün Dışişleri Bakanlığı, Safadi'nin İsrail'i Filistinlilerin Doğu Kudüs'ün Şeyh Cerrah semtindeki evlerinden planlı tahliyesine karşı uyardığına dikkat çekti. Safadi, Mescid-i Aksa'daki tarihi ve hukuki statükoya saygı gösterilmesi ve Şeyh Cerrah'taki ailelerin ev haklarına saygı gösterilmesi gerektiğini vurgulayarak, sınır dışı edilmelerinin uluslararası hukuka göre savaş suçu teşkil edeceğini vurguladı. (TheTimes of Israel)

ABD anlaşmaları memnuniyetle karşıladı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price yaptığı açıklamada, "Herkes için refahı artıran ve bölgesel istikrarı ilerleten bu tür somut adımlardır." dedi. (Reuters)Ürdün kralı Abdullah, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın, Haşimi ailesinin Kudüs'teki kutsal mekanların koruyuculuğunu da baltalayacak bir ulusal güvenlik tehdidi olarak gördüğü Orta Doğu barış planına şiddetle karşı çıktı.Yetkililer, Biden yönetimindeki ABD politikasında Arap-İsrail ihtilafına iki devletli bir çözüme yönelik daha geleneksel bir yönteme doğru kaymanın, 10 milyonluk nüfusunun çoğunluğunun Filistinli olduğu Ürdün üzerindeki baskıyı hafiflettiğini söylüyor.Ürdün Kralı Abdullah'ın 19 Temmuz'da Beyaz Saray'da ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya gelmesi planlanıyor. Beyaz Saray basın sekreteri Jen Psaki'ye göre ikili, “Ürdün'ün bölgede barış ve istikrarı teşvik etmedeki liderlik rolünü” görüşecek.

İsrail’deki hükümet değişikliği Ürdün-İsrail arasındaki gerginliğin yumuşaması yolunda olumlu gelişmelere zemin hazırladı. Günümüzün önem kazanan sorunlarından su kıtlığı bölgedeki diğer siyasi meselelerin ele alınmasında araya girmeye, belirleyici roller üstlenmeye başladı. İklim krizinin artan etkileriyle birlikte bu tarz diplomatik gelişmeleri daha sık görmeye başlayacağız.

Kaynak: Reuters, The Times of Israel, Al Jazeera