Lukashenko'nun Devlet Başkanı olarak seçilmesi üzerine muhalifler sokağa dökülmüş ve 600 civarında muhalif tutuklanmıştı.[1] Andrej Dynko 2010'da Belarus'ta yapılan genel seçimlerin ardından kaleme aldığı makalesinde "Belarus'ta, son 15 yılda pek çok şey değiştiğini, fakat değişmeyen tek şeyin Aleksander Lukashenko'nun ülkedeki diktatörlüğü olduğunu ifade etmiştir. [2] Nitekim bugün Belarus'a baktığımızda bu cümle birçok şeyi açıklamaktadır. Avrupa'nın son diktatörü olarak adlandırılan Lukashenko seçim sonrasında Euronews'ta katıldığı bir röportajda kendisine yöneltilen "Yüzlerce kişi gözaltına alındı ve birçoğu dövüldü. Yedi başkan adayı tutuklandı. Bu orantısız değil mi? Neden bu kadar güçlü bir tepki verdiniz? Muhalefetten korkuyor musunuz?" sorusuna "Biliyor musunuz? Sizin bizden korktuğunuz kadar biz Avrupa'nın yapısından korkmuyoruz" [3] şeklinde yanıt vermiştir.
AB Konseyi 20 Haziran 2011'de Belarus'ta yaşanan insan hakları ve demokrasi ihlalleri nedeni ile Belarus'a yaptırım uygulama kararı aldıklarını açıklamıştır.[4] Eylül 2011'de Batı'nın baskısı ile Belarus muhalif tutukluların bir kısmını serbest bırakmıştır[5]. Fakat bu durum Batılı devletlerin isteklerini karşılamamıştır. Bu bağlamda, Aralık 2011'in ilk haftasında AB, Belarus'a yaptırım kararlarını genişletme konusunu gündeme getirmiştir. [6] Bu süreçte AB-Belarus ilişkilerine baktığımızda, Belarus tarafından demokrasi ve insan hakları bağlamında bir değişim yaşanmamış olması ile birlikte Belarus, AB'nin doğusundaki ülkelerle daha yakın ilişkiler kurmak için başlatmış olduğu "Doğu Ortaklığı Girişimi"nden de Eylül 2011 sonlarında ayrılmıştır[7].
"Doğu Ortaklığı Girişimi"nden ayrılan Belarus böylece Avrasya coğrafyasında yeni bir örgütlenme olan Avrasya Birliği içerisinde, Rusya ve Kazakistan ile Avrasya Bölgesinde büyük bir oluşumun parçası haline gelmiştir. 18 Ekim'de bu üç ülkenin liderleri Avrasya Ekonomik Komisyonu'nu kurarak Avrasya Birliğine hayat vermişlerdir. Uluslararası alanda Rusya gibi güçlü bir ülkenin yanında ve Avrasya Birliği gibi yeni bir yapılanmanın temellerinin atılmasında yer alan Belarus, bugün Avrupa Birliği'nin karşılaştığı ekonomik kriz ile mücadele etmektedir. Bu bağlamda Belarus'un bu krizi aşamasında en büyük yardımcısı Rusya olmaktadır. Çünkü Rusya gerek Belarus'a vereceği 3 milyar dolarlık kredi[8] ile gerekse de Belarus ile doğal gaz alanında imzalaşmış olduğu %60 'a yakın indirimi[9] ön gören anlaşma ile ön plana çıkmaktadır.
Bu anlamda Belarus Avrasya Bölgesi içerisinde Rusya ile işbirliğine ağırlık vererek hem ekonomik krizi aşmaya çalışmakta hem de AB ülkelerinden gelen "demokrasi ve insan hakları ihlali" ile ilgili baskılara karşı kendine müttefik bulmaya çalışmaktadır. Fakat Belarus'un Rusya ile ilişkilerini hızla geliştirmiş olması AB'nin ülkelerinin Belarus'a olan tepkilerini azaltmamıştır. Ekim 2011'de BM İşkenceyi Önleme Komitesi, Belarus'taki insan hakları ihlalleri ile ilgili yayımladığı raporda Belarus'ta tutuklulara işkence uygulandığı, eylemci ve gazetecilerin sindirilmeye çalışıldığı belirterek, ülke yönetimine her türlü kötü muameleye son verme çağrısında bulunmuştur. [10] Bununla birlikte Avrupa Birliği'nin politik bir dava olarak tanımladığı, Belarus'ta Viasna İnsan Hakları Koruma Örgütü yöneticilerinden olan rejim karşıtı muhalif Ales Beliatski'ye verilen hapis cezasının[11] üzerinden çok geçmeden 11 Nisan 2011'de Belarus'un başkenti Minsk'te metro istasyonuna terör saldırısı gerçekleştiren Dmitri Konovalov ve Vladislav Kovalyov'un suçlu bulunarak idam cezasına çarptırılması[12] başta AB ülkeleri olmak üzere pek çok devletin tepkisini çekmiştir.
Bu karar üzerine, Avrupa Konseyi genel Sekreteri Thorbjorn Jagland, Belarus yetkililerini Dzmitry Kanavalaw ve Uladzislaw Kavalyow'u idam etmemesi yönünde uyarmış Kanavalaw ve Kavalyow 'un işledikleri suçun barbarca olduğunu ancak onlara verilen cezanın da barbarca olmaması gerektiğini ifade etmiştir. [13] Diğer yandan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Bakanlar Konseyi'nin 18. Toplantısının yapıldığı Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta Bulgaristan Dışişleri Bakanı Nikolay Mladenov de Belarus'ta 2010 genel seçimlerinden sonra tutuklanan siyasi suçluların serbest bırakılması gerektiğini belirtmiştir[14].
Sonuç
1994'ten beri Belarus Devlet Başkanlığını devam ettiren Lukashenko, bugün Avrupa'nın son diktatörü olarak anılmaktadır. Lukashenko'nun Belarus'ta demokratikleşme sürecini başlatmayacağının anlaşılması ile 2008'den itibaren ülke, AB ülkeleri tarafından izole edilmeye başlanmış bu bağlamda Belarus'a yaptırımlar uygulanmaya başlatılmıştır. [15] Yaptırımların yanı sıra AB ülkelerinin Belarus'a her fırsatta demokratikleşme ve insan hakları ihlallerini azaltma çağrılarına karşın Lukashenko kendi otoriter rejimini devam ettirmektedir. Belarus, Kazakistan ve Rusya ile birlikte Avrasya Birliği'nin temellerini atarak uluslararası alanda ülkeye olan baskılara karşı durmayı amaçlamış ve ülkenin sıkıntılı günler yaşamasına neden olan ekonomik krizi aşmada sığınabileceği bir limana sahip olmuştur. Bu güvence Lukashenko'ya diktatörlüğünü devam ettirmede yardımcı olabilir, fakat bugünkü uluslararası konjonktür dikkate alındığında yanıtlanması gereken önemli bir soru da akıllara gelmektedir: "Acaba Arap Baharı ile başlayan değişim rüzgarlarının gideceği bir sonraki durak Belarus olabilir mi?"
[1]" Belarus" , 22.08.2011,
http://topics.nytimes.com/top/news/international/countriesandterritories/belarus/index.html
[2] Andrej Dynko , " Belarus election: The last dictator in Europe " ,19.12.2010,
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/dec/19/belarus-election-alexander-lukashenko
[3] Özel- Aleksandır Lukaşenko: "Korkmuyorum" , 20.12.2010,http://tr.euronews.net/2010/12/20/aleksandir-lukasenko-korkmuyorum/
[4]https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:rzq5MpO9534J:www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/122927.pdf+belarus+EU+sanctions&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEESj1ygrB4gIuAc6twsYQUH1ApXEP5xeHkvaLDd7vEYALxrbnYNcK0z4F7Bxf_gNkFHRonoXvPtftuhHc1ZSfVl-sBZt_9DlvavwtvLm2UuZCAZadMvEQry4DVqxiN_sbMjxXm0XQ&sig=AHIEtbR6dKrDZ6e7-g3gIQr4WGyqWp0nfA
[5] http://belarusdigest.com/story/slow-release-political-prisoners-politics-civil-society-digest-5578
[6] Bu yaptırımlar bağlamında AB, 245 Belarus resmi görevlisinin AB ülkelerinde seyahatini engellemiş ve mal varlıklarını dondurmuştur. "EU foreign ministers to extend sanctions on Iran, Syria, Belarus "01.12.2011, http://en.ria.ru/world/20111201/169192686.html
[7] "Belarus, AB'nin Doğu Ortaklığı girişiminden çıktı ", 02.10.2011, http://www.euractiv.com.tr/8/article/belarus-abnin-dogu-ortakligi-girisiminden-cikti-021482
[8] " Russia helps Belarus to overcome crisis ", 29.11.11, http://english.ruvr.ru/2011/11/29/61177641.html
[9] " Belarus signs gas deal with Russia" , 25.11.11, http://www.bbc.co.uk/news/business-15891197
[10] "BM İşkenceyi Önleme Komitesi, Belarus'u eleştirdi" 25.11.2011,
http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1206418&title=bm-iskenceyi-onleme-komitesi-belarusu-elestirdi
[11]" Belarus'tan Beliatski'ye 4,5 yıl hapis " 24.11.11,http://tr.euronews.net/2011/11/24/belarus-tan-beliatski-ye-45-yil-hapis/
[12] "Minsk metrosu saldırganları idam cezasına çarptırıldı" , 30.11.2011,
http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1208575
[13] "Secretary general of Council of Europe urges Belarusian authorities not to execute Kanavalaw, Kavalyow", 01.12.2011, http://naviny.by/rubrics/english/2011/12/01/ic_news_259_381780/
[14] "Bulgaria Urges Belarus to Free Political Prisoners as Russia Makes Opposition Arrests" 06.12.2011, http://www.novinite.com/view_news.php?id=134608 ( Bulgaristan Dış İşleri Bakanı Nikolay Mladenov Eylül 2011 başlarında Lukashenko ile muhalif tutuklarının serbest bırakılması ile ilgili olarak görüşmüştür. )
[15] " Belarus", 22.08.2011, http://topics.nytimes.com/top/news/international/countriesandterritories/belarus/index.html
