Çin ile Rusya arasındaki diplomatik ilişkiler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından ve 1991'de Rusya Federasyonu'nun kurulmasından sonra oldukça düzelmiş hale geldi. 1991'de imzalanan Çin-Sovyet Sınır Anlaşması ile iki ülke arasındaki oldukça uzun toprak sınırına ilişkin anlaşmazlıklara son verildi. 2001'de ise her iki ülke Çin-Rus Dostluk Antlaşması'nı imzaladı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping tarafından Moskova'ya 2013 yılında yapılan devlet ziyareti öncesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, iki ülkenin bir "özel ilişki" kurduğunu söyledi. Ancak ABD faktörünün de etkisiyle her alanda gelişen Rusya-Çin ilişkileri, buna karşın uzun vadede iki ülkenin karşılıklı olarak çıkarlarının tehdit altında olacağı bir rekabet potansiyeli de taşıyor.Dünyada en büyük topraklara sahip Rusya Federasyonu askerî açıdan büyük bir güç teşkil ederken, dünyada en büyük nüfusa sahip Çin, ekonomi alanında liderlik konumunda bulunuyor.Ekonomi ve enerji alanlarının yanı sıra taraflar askerî alanda da sıkı işbirliği geliştirmekteler. Başta ABD olmak üzere Batı’ya karşı mücadelede Rusya siyasi ve askerî alanı üstlenirken Çin, bu mücadeleyi ekonomik alanda veriyor. Rusya birçok bölgede ABD ile karşı karşıya gelmekten çekinmezken Çin ise ticaret savaşı yürütüyor.Ancak görünürdeki tüm bu olumlu tabloya rağmen Rusya’da da uluslararası kamuoyunda da uzun vadede Rusya’nın asıl rakibinin ABD değil de Çin olacağına dair görüş hâkim. Bölge olarak baktığımızda En başta Rusya ile Çin’in Orta Asya’da en büyük iki rakip. Şimdilik iki ülke ortak çabayla ABD’yi bölgeden uzaklaştırsalar da Çin’in bu bölgede özellikle ekonomik alanda yayılması, Moskova’nın entegrasyon süreçlerine zarar veriyor ve Kremlin’i fazlasıyla rahatsız ediyor.
Orta Asya’nın yanı sıra Asya Pasifik bölgesi de iki ülke arasında aslında gizli bir rekabet alanı.Çin, günümüzde Moskova’nın Asya Pasifik’te etkisini tekrar artırmasını istemiyor. Benzer bir durum diğer bölgeler için de geçerli.Rusya milyar dolarlar harcayarak ve ABD ile çatışma riski yaşayarak Ortadoğu’da var olmaya çalışırken Çin ekonomik gücü sayesinde daha kolay, risksiz ve en önemlisi de “sessiz” bir şekilde etkisini arttırıyor. Çin’in bu “sessiz” ilerleyişi, uzun vadede Rusya’nın buradaki çıkarlarını da tehdit edecek seviyede. Moskova’da rahatsızlığa yol açan bir başka husus, Rusya’nın “dünkü” en önemli silah müşterisi Çin’in 2019’da silah ihracatında Rusya’yı geride bırakması ve ABD’den sonra ikinci sıraya yerleşmesi. Tahmin edilebileceği gibi Çin’in bu alandaki müşterileri, Rusya’nın eski müşterileri. Çin ile Rusya arasındaki bu “tatlı” ortaklık zamanla ciddi bir rekabete dönüşür mü diye düşünecek olursak Batı ve ABD’nin bu baskısıyla rekabet edecek fırsat kalmayacak gibi görünüyor.
Batı, Rusya ile Çin arasındaki “stratejik ortaklığı” ne yazık ki elleriyle yarattı. Bugün Çin ile Rusya arasında yıllık ortalama ticaret hacmi 100 milyar doları aşıyor. Çin için Rusya, onuncu sırada bir ticaret ortağı. Rusya için Çin ise en büyük ticaret ortağı. Çin kesiminden Rusya ile ilişkileri için “dağ gibi sarsılmaz” benzetmesi yapılıyorken Rusya kesiminden ise Çin ile ilişkileri için “kilit ortağı” benzetmesi yapılıyor. Uluslararası arenada birbirlerinden başka güçlü devlet ile ittifak imkanı olmayan bu devletler bir nevi zorunlu ittifaklarını tabiri caizse “elaleme karşı” ballandırarak anlatmaya devam ediyorlar. İlişkilerini iyi tutmak için aralarındaki rekabeti baskılayan Çin ile Rusya, bu rekabet iyice ayyuka çıktığı zaman yine de bu kadar “dağ gibi ve kilit” benzetmesi yapabilecek mi? ABD ve Batı etkisiyle yürütülen bu ittifak Biden-Putin görüşmesinde olası bir ABD-Rusya yakınlaşmasında nasıl şekillenir? Bu ihtimalleri sıralayabiliriz ancak bu ittifakın bozulması takdirde uluslararası arenada büyük bir etki göstereceği tahmin edilebilir.
Kaynakça:
https://tr.sputniknews.com/rusya/201509011017483458/
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/rusya-batiya-karsi-cin-ile-saflari-siklastiriyor-1823811
https://www.aa.com.tr/tr/analiz/rusya-cin-iliskileri-ittifak-mi-rekabet-mi/1972667
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87in-Rusya_ili%C5%9Fkileri
