10 Kasım 2012 saat 07.25'de Siirt'te Jandarma Genel Komutanlığı özel harekat birliklerine mensup Dadaşlar adı ile anılan seçkin savaşçı niteliklerine sahip 17 asker S-70 Black Hawk tipi bir helikopterin düşmesi sonucunda şehit olmuştur. Helikopterin düşmesinin nedenin ağır sis koşulları olduğu Siirt Valisi Ahmet Aydın tarafından açıklanmıştır[1]. Açıklamaya göre yoğun sis, helikopter pilotlarında görüş kaybı oluşturmuş ve helikopter uçuş istikametindeki tepeye çarparak kırıma uğramıştır.
Bu yazıda, meydana gelen kazanın hangi teknolojik imkanlar kullanılarak önlenebileceğinin, ani sis koşullarında pilotun önündeki engelleri çıplak gözle görmese dahi teknolojik imkanlar ile tespit edebileceğinin altı çizilerek, bundan sonra bir daha bu tür elem verici bir olaylarla karşılaşılmaması için neler yapılabileceği hakkında Türk kamuoyuna bilgi katkısı sağlanması amaçlanmaktadır.
Helikopterler doğaları gereği uçaklar gibi yüksek irtifaya çıkamazlar. Eğer sis ve yoğun bulut tabakası, helikopterin uçuş yüksekliğinden daha yukarıda bulunuyor ise mecburen bu sisin içinden geçmek durumundadır. Ayrıca alçalma esnasında iniş bölgesine yoğun sis bastırmış ise yine sisin içinden geçerek piste iniş yapmak zorundadır. Bu durumda en büyük olumsuzluk, pilotun alçalırken görüşünün çok sınırlı olmasıdır ve dünyada meydana gelen helikopter kazalarında sis çok büyük oranda karşılaşılan nedendir. Genelkurmay Başkanlığı'nın 12 Kasım 2012 tarihli açıklamasından da kaza yapan S-70 Black Hawk tipi helikopterin "iniş bölgesinde" kırıma uğradığı ifade edilmiştir.[2]
Dünyada aynı sorunla karşı karşıya kaldığı için, helikopterlere GPS (Global Positioning System) verisi ile hafızasına yüklenen topoğrafik haritadan aldığı yeryüzü yükseltisi bilgisi ile beraber kullanıp helikopterin o anki irtifası ile karşılaştırarak dijital ekranda işaret eden ve gerekli durumda pilota ikaz verecek şekilde çalışan; kısaca HTAW (Helicopter Terrain Awarenessand Warning- Helikopter Arazi Haberdar Etme ve Uyarı) sistemi diye bilinen teknolojik imkandan yararlanmaya başlamıştır. Bu sebep ile belirtmek isteriz ki, Türk Silahlı Kuvvetleri bu teknolojinin gerisinde değildir. Henüz diğer ülkelerde helikopterlerine bu sistemleri yeni yeni ilave etme aşamasındadırlar. Örneğin bu tip kazaların sis şartlarında dahi zorunlu olarak uçmak zorunda olan hava ambulans (EMS) helikopterlerinde çok sık olmasından dolayı, ABD sivil havacılık örgütü FAA 2010 yılında ambulans helikopterlerinde bu ekipmanın zorunlu standart olarak kullanılmasını önermiştir[3].
Siirt'te düşen helikopterimizin en son geliştirilen versiyonu olan S-70i bu sistemi standart olarak kullanmaya Şubat 2012 tarihinde resmen karar vermiştir.[4] Ayrıca Amerikan Ordusu'nun elinde bulunan S-70 A sınıfı helikopterlere de bu sistemin adapte edilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir. Aşağıdaki fotoğrafta HTAW sisteminin helikopterin uçuş istikametinin önündeki yeryüzü yükseltilerini farklı renklerde ayırt ederek, helikopterin hangi rotayı takip etmesinin uygun olacağını, çıplak göz ile görüşü kaybetmiş pilota bilgi olarak önündeki ekrana yansıtan sistem gösterilmektedir. Bu imkanının ivedilik ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin sisli havada da uçması gereken helikopterlerine kazandırılması, Siirt'te yaşadığımız kazanın tekrarlanmaması için elzem olarak değerlendirilmektedir.
Mossad'ın Konu Hakkındaki Maksatlı ve Gerçek Dışı Haberi:
İsrail istihbarat örgütü Mossad'a yakın olduğu ileri sürülen internet sitesi Debka Türk helikopterinin tepeye çarparak değil omuzdan atılan ısı güdümlü füze olan Stinger kullanılarak PKK terör örgütünce düşürüldüğü şüphesi bulunduğunu bildirmiştir.[5] Bu iddia tamamen gerçek dışıdır.
Debka haberinde Stinger füzesini PKK'ya Suriye hükümetinin verdiğini de ifade edilerek, Türkiye'nin Ortadoğu bataklığında yer alması için maksatlı bir yayın yapmakta, PKK terör örgütüne moral kazandırmaya çalışmakta ve Türk kamuoyunda Türk Silahlı Kuvvetleri hakkında yersiz eleştiriler meydana getirmeyi istemektedir. Helikopterin çarparak kırıma uğradığı kayalık bölge üzerinde bir iz oluşturmuş ve helikopter enkazı hemen tepenin önüne düşmüştür. Kazanın tek nedeni, helikopterimizin kayalıklara sis nedeni ile pilotların yaşadığı görüş kaybı neticesinde çarpmasıdır.
[1]http://gundem.milliyet.com.tr/17-askerimiz-sehit-oldu-gundem/gundemdetay/10.11.2012/1624858/default.htm
[2]http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_1_basin_aciklamalari/2012/ba_22.htm
9.Bu değerlendirme ışığında, kırıma uğrayan helikopter, birinci sortide 13 askerî personeli (Jandarma Özel Harekât Timi) indirme bölgesine vukuatsız olarak indirmiş, ikinci sorti için Siirt'e dönerek, indirilecek ikinci grup askerî personeli (13 JÖH personeli) alarak havalanmış ve iniş bölgesinde kırıma uğramıştır.
[3]http://www.ainonline.com/aviation-news/2010-10-07/faa-proposes-mandatory-htaws-helicopter-ems
FAAProposesMandatoryHTawsforHelicopter EMS
[4]http://helihub.com/2012/02/12/sandel-helitaws%e2%84%a2-selected-for-sikorsky-s-70i/
[5]http://www.debka.com/newsupdatepopup/2805/
Seventeen Turkish troops die in helicopter crash
DEBKAfile November 10, 2012, 3:55 PM (GMT+02:00)
Turkish Kurdish PKK separatists are suspected of downing the Turkish Sikorsky with an anti-air missile Saturday over the Pervari area inside the Iraq-Syria-Turkish border triangle. Ankara said later that bad weather conditions caused the crash.
DEBKAfile: Syrian ruler Bashar Assad is believed to have armed the Kurdish PKK with anti-air missiles in revenge for the delivery of American-made Stingers to Syrian rebels. Last Tuesday, Russian Foreign Minister Sergey Lavrov said: "We have verified information that thee are more than 50 Stingers in Syrian now."
