Yabancı Savaşçı ve Yabancı Terörist Savaşçı Kavramları

“Yabancı Savaşçı” kavramı akademik literatürde; “Taraflardan herhangi birinin vatandaşı olmayan, yurt dışından çatışma bölgesine giden, maddi bir kazanım elde etmeden kendine göre bir davayı güderek bir iç çatışmada yer alan grup ya da orduya katılan kişi” olarak tanımlanıyor.[i]

Kavram; ilk olarak İspanya’da 1936–1939 yılları arasında, Cumhuriyetçiler ve Franco liderliğindeki Milliyetçiler arasında yaşanan İspanya İç Savaşı süresince, Cumhuriyetçiler saflarına katılmak için, 50’ye yakın ülkeden 35- 40.000 kişinin İspanya’ya gelmeleri ile gündeme gelmiştir.[ii]^,[iii] İç savaş boyunca yaşanan çatışmalarda yaklaşık 500.000 insanın yanı sıra, Abraham Lincoln Taburu ismi altında örgütlenen yaklaşık 3.000 ABD vatandaşından 750’si İspanya’da hayatını kaybetmiştir.[iv]

Okuyanlar hatırlayacaktır, Amerikalı yazar Ernest Hemingway Çanlar Kimin İçin Çalıyor kitabında, İspanyol İç Savaşında patlayıcı uzmanı olarak görev alan Amerikalı bir İspanyolca profesörünün (Robert Jordan) gözünden bu savaşı betimlemişti. Bu meşhur edebiyat eserinde Hemingway bir yabancı savaşçıyı anlatıyor.

İspanya’dan sonra dünyanın çeşitli yerlerine yabancı savaşçı akışı devam ediyor. Sovyet karşıtı cihat anlayışı ile 1980’lerde Afganistan’a giden, sayıları tam olarak bilinmemekle birlikte 10.000 ile 35.000 arasında olduğu tahmin edilen yabancı savaşçı bu açıdan dikkat çekiyor. Afganistan’da Sovyet işgalinin sona ermesinin ardından çatışma tecrübesi kazanan bu şahıslar Bosna’ya doğru hareket ediyor.[v] 1990’lı yılların başında yaklaşık 1.500 yabancı savaşçı Bosna’da Sırplara karşı savaştı. Bosna’daki yüzlerce yabancı savaşçı buradan Çeçenistan, Pakistan ve Afganistan’a gitti. 11 Eylül saldırılarını düzenleyenlerden ikisi ve Amerikalı rehine Daniel Pearl’ün katili ile El-Kaide kadrolarındaki pek çok kişi Bosna’da yetişmişti. Bosna’da üçyüzü aşkın yabancı savaşçı öldü.[vi] Yabancı savaşçılar problemi, NATO birlikleri ile girdikleri çatışmalardan sonra uluslararası aktörlerin de dikkatini çekmiş ve bu savaşçıların çoğu, Dayton Anlaşması ile Bosna’dan tahliye edilmişti.[vii]

Bosna’da tecrübe kazandıktan sonra 1999’da Çeçenistan’a gelen yabancı savaşçılar, Basayev’in liderliğindeki yerel radikal İslamcı gruplarla koalisyona girip örgütlenmeye devam etmiştir. Başlangıçta Çeçenistan’da savaşan Arap savaşçı sayısı 300 civarındadır ve ileri yıllarda bunlara Bosna ve Azerbaycan’dan katılımlar devam etmiştir. İkinci Çeçen savaşından önce toplamda 600 civarında yabancı savaşçının bu bölgede olduğu ifade edilmektedir.[viii]

Yabancı savaşçı kavramı IŞİD’in 2014 yılında Suriye ve Irak’ta hızla yayılmaya başlaması ile birlikte yeniden kamuoyu gündemine gelmişti. O zamana dek kullanılan “yabancı savaşçı” kavramı, IŞİD’e birçok ülkeden katılım olmasıyla birlikte “Yabancı Terörist Savaşçı (YTS)” tanımlamasına evrildi. Özellikle IŞİD’in dünyanın her tarafından Müslümanlara “Hicret” çağrısı yaparak “sözde İslam Devleti”ne davet etmesi, 24 Eylül 2014’te Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından YTS başlıklı 2178 sayılı kararın alınmasına neden oldu[ix].

Belirli koşullar altında, yabancı savaşçıları terörist olarak tanımlayan ve bu olgu ile başa çıkmak için bir yol haritası sağlayan BMGK’nın 2178 sayılı kararında YTS; ikamet etmekte veya uyruklarının bağlı bulunduğu bir devletten başka bir devlete, terörist faaliyetler gerçekleştirmek, planlamak, hazırlığı içinde olmak veya katılmak amacıyla seyahat eden; ya da silahlı çatışmalarla ilişkili olanlar dâhil olmak üzere terör eğitimi alan veya veren şahıslar şeklinde tanımlanıyor.[x]

IŞİD terör örgütünün “Hicret” çağrısına cevap veren YTS sayısı tam olarak bilinmiyor. New York merkezli The Soufan Group Strateji Araştırma Merkezinin 2015’de yayımladığı Suriye ve Irak’taki Yabancı Savaşçılar Raporuna göre, 2014’te 12 bin olarak tahmin edilen Suriye’de IŞİD’e katılan YTS sayısı, Aralık 2015 itibarıyla, yaklaşık 100 farklı ülkeden 27 bin ile 31 bin arasında olarak belirtiliyor. Aynı raporda Türkiye’den 2.100 kişinin Suriye’ye giderek IŞİD terör örgütüne katıldığı da ifade ediliyor.[xi] Farklı kaynaklar ise Suriye’deki iç savaşa 80’den fazla ülkeden katılan toplam savaşçı sayısının 50.000 ile 80.000 arasında olduğunu belirtmektedir.[xii]

PKK/PYD’ye Katılan Yabancılar

Suriye’de artan IŞİD varlığının ardından, 2014 yılından itibaren tıpkı IŞİD’e olduğu gibi PKK/PYD terör örgütüne birçok ülkeden katılan yüzlerce yabancı terörist olmasına rağmen, batılı ülkelerin PKK/PYD algısı nedeniyle bu kişiler gönüllü savaşçılar, lejyonerler gibi isimlerle anılıyorlar. Batılı ülkeler sadece radikal din temelli terör örgütlerine katılan yabancılarla ilgilenirken, PKK terör örgütünün Suriye kolu olan PYD’ye katılan Avrupalılarla ilgili hiç bir işlem yapılmıyor. Ülkemizde de birkaç araştırma dışında PKK/PYD’ye katılan yabancılarla ilgili veriye ve yoruma rastlanılmadığı da başka bir gerçek.

PKK/PYD 2014 yılında internet ve sosyal medya üzerinden IŞİD’e karşı savaşmak üzere yabancıları davet ederek terör örgütüne eleman devşirmeye başlıyor. Rojava Aslanları (Lions of Rojava) adı ile açılan sosyal medya hesapları ile genel ağ sayfaları İngilizce olarak hazırlanmış ve Avrupa /Amerikalılara hitap etmek üzere tasarlanmış. İnternet üzerinden PKK/PYD’yi takip eden yabancılar ilk yıllarda Süleymaniye üzerinden Suriye’ye geçiş yaparlarken bir süre sonra Irak Kuzeyi Bölgesel Yönetimi bu geçişleri engellemeye başlıyor. Bu kişiler, İspanya İç Savaşındaki Abraham Lincoln Taburunun isminden de esinlenerek 2015 yılında sözde Uluslararası Özgürlük Taburu (UÖT) adı altında toplanıyorlar.

İnternet ve sosyal medya üzerinden düzenlenen kampanyanın da etkisiyle, Birleşik Krallık, ABD, Kanada, Avustralya, Almanya, Danimarka, Yunanistan, Finlandiya, Fransa ve hatta Çin’den gelen yaklaşık 400 yabancı teröristin PKK/PYD saflarına katıldığı açık kaynak bilgilerinde yer alıyor.[xiii]

UÖT çatısı altında batılı ülkelerden gelen dört önemli grup bulunmakta. Bunlardan birincisi Yunanistan menşeli Enternasyonal Dayanışma Devrimci Birliği (Revolutionary Union for Internationalist Solidarity). Diğeri birçok ülkeden gelen yabancıları barındıran ve bir İtalyan tarafından yönetilen Uluslararası Anti Faşist Taburu (The Antifascist Internationalist Tabûr). Henri Krasucki Tugayı ise adını Fransız işçi hakları savunucundan alan bir Fransız birimi. Sonuncu birim de yine ismini bir işçi hakları savunucundan alan İngiliz birimi: Bob Crow Tugayı. Bu dört birim ÜÖT adı altında birleşerek PKK/PYD çatısı altında birlikte hareket ediyor.[xiv] Bununla birlikte PKK/PYD’ye katılan yabancılardan 17’sinin bölgede yaşanan çatışmalarda öldüğü görülüyor.[xv]

PKK/PYD’ye Neden Katılıyorlar?

Suriye’de yaklaşık 50 ABD vatandaşı PKK/PYD saflarında yer alıyor. ABD vatandaşlarının neden Suriye’ye gelerek PKK/PYD’ye katıldıklarına ilişkin yapılan bir inceleme; bu kişilerin %59’unun eski ABD askerleri olduğunu, bu şahıslardan Keith Broomfield’ın 2015 yılında Ayn El Arab’da hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor. Aynı çalışma ABD vatandaşlarının; moral çöküntüsü, IŞİD’in Hristiyanları öldürmesi, macera arayışı ya da can sıkıntısı, silah arkadaşını çatışmalarda kaybetmek ve ABD politikalarına karşı duyulan hoşnutsuzluk nedeniyle PKK/PYD’ye katıldıklarını vurguluyor.[xvi]

PKK/PYD’ye Katılan Yabancılar Yabancı Savaşçı mı, YTS mı?     

PKK/PYD’ye katılan batılılar kendilerini; Suriye kuzeyinde sözde devrim yapan özgürlük savaşçılarına yardıma koşan şahıslar olarak adlandırıyorlar. Bu şahısların kimilerince yabancı savaşçı, kimilerince lejyoner paralı askerler olarak adlandırıldığı görülürken, aynı şahısların sayılı miktarda Türk akademisyen tarafından YTS olarak adlandırıldığı görülüyor. Bu kişiler yabancı savaşçı mı yoksa YTS mı sorusunun cevabı, PYD bir terör örgütü mü, değil mi sorusunun cevabı ile örtüşmekte. Türkiye’ye göre delilleri ile sabit olmakla birlikte PYD, PKK terör örgütünün bir parçası iken, kısa vadede ve taktiksel açıdan gerekli olduğu için aynı PYD batılı ülkeler için terör örgütü değil. Bu ikiyüzlü ve ikircikli yaklaşım PKK/PYD terör örgütüne katılan yabancıların isimlendirmesini de etkiliyor.

2178 sayılı BM kararında belirtilen YTS tanımlamasına bakıldığında, PKK/PYD’ye katılan yabancıların;

-             İkamet etmekte veya uyruklarının bağlı bulunduğu bir devletten başka bir devlete hareket ettikleri

-            Türkiye tarafından terör örgütü olarak kabul edilen bir oluşumun içinde yer aldıkları,

-            PKK/PYD’den silahlı ve ideolojik eğitim aldıkları aşikâr olduğundan, Türkiye için bu şahıslar yabancı teröristler olarak kabul edilmelidir.

Batılı Ülkeler Yabancı Savaşçılara Nasıl Bakıyor?

Batılı ülkeler IŞİD terör örgütünü hem Suriye ve Irak hem de tüm dünya adına büyük bir tehdit olarak gördüklerinden, IŞİD’e karşı savaşmak adına PKK/PYD’ye katılan şahısları yabancı terörist olarak görmüyorlar.Senin teröristin, benim teröristim ayrımı, senin yabancı teröristin benim yabancı terörist savaşçım ayrımında kendisini buluyor.

Birleşik Krallık yabancı savaşçı olarak başka bir ülkeye gidilmesini illegal olarak görüyor. Ancak yaklaşık 100 yıldır bu yasanın uygulamaya konulmadığı biliniyor. Aynı çerçevede, 2016 yılında Brexit sonrası görevini bırakan Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron Kürtlerle ve IŞİD’le birlikte savaşmak arasında temel bir fark bulunduğunu belirtmişti.[xvii] Avustralya ülkesinden yabancı savaşçı olarak başka bir ülkeye seyahati kesin olarak yasaklamış.[xviii] ABD Hükümeti, ABD vatandaşlarının Suriye ve Irak’a giderek IŞİD’e karşı savaşmalarını desteklemediğini, ancak bu kişilere karşı bir yasal düzenlemenin de bulunmadığını ifade ediyor.[xix]

PKK/PYD’ye Katılan Yabancı Teröristlerle Yapılan Röportajlar Ne Anlatıyor?

Çok sayıda batılı medya kuruluşu 2014 yılından günümüze dek PKK/PYD’ye katılan yabancı teröristlerle söyleşiler yaptı. Yapılan söyleşilerin açık kaynaklarda yer alan bölümlerinden öne çıkan hususların söylem analizi neticesinde bu şahısların;

            -     Bir kısmının eğitim hayatında başarısız, toplum içerisinde yer bulamamış kişilikler olduğu,

            -     Markist-Leninist sol gruplarla etkileşim içinde oldukları,

        -        Katılımlarının hemen ardından bir-bir buçuk aylık eğitime tabii tutuldukları, eğitim sürecinde silah eğitimi, temel Kürtçe eğitimi, ideoloji, tarih ve siyaset dersleri aldıkları,

       -       Bulundukları bölgelerde, hemen her yerde teröristbaşı Öcalan posterlerinin asılı olduğunu belirttikleri,

          -       Bir kısmının Suriye kuzeyinde özerklik ve teröristbaşının manifestosunu okuduktan sonra katılma kararı aldığı,

            -           İnternet üzerinden PKK/PYD ile irtibat kurduktan sonra kendilerine nasıl katılacaklarının yol ve yönetimini gösteren şifreli bir elektronik mektup gönderildiğini ifade ettikleri sonucuna ulaşılmıştır.[xx]

Yine çeşitli açık kaynak bilgilerinden, PKK/PYD terör örgütüne katılan yabancı teröristlerin;

-          Bulundukları bölgede yaşam şartlarının üst seviyede olduğu,

-          Arkadaşlık ilişkilerinin düzeyli ve samimi olduğu,

            -     PKK/PYD içerisinde hiyerarşiye dayalı olmayan bir görev bilinci bulunduğu, çeşitli kademelerde sorumluların bulunduğu ancak rütbelerinin olmadığı, herkesin yeri geldiğinde eşit şartlarda görev yaptığı,

-          Suriye kuzeyinde Sosyalist düzene uygun bir komün hayatı yaşandığı,

-          Demokratik konfederalizmin en iyi örneğinin PKK/PYD’de görüldüğü,

        -         PKK/PYD içerisinde kadın ve erkek eşitliğinin en üst seviyede hayata geçirildiği,

                -       PKK/PYD içerisinde herkesin fikirlerini özgürce ifade edebildiği şeklinde açıklamalarda bulunarak, PKK/PYD terör örgütünü parlatarak Avrupalı /Amerikalı şahısların katılımlarını teşvik edecek şekilde propaganda yaptıkları açıkça görülmektedir.[xxi]^{, [xxii]}

Sonuç

Yabancı teröristler kavramı ülkemiz için oldukça önemlidir. 2014 yılından bu yana Suriye ve Irak’ta yaşanan gelişmeler neticesinde IŞİD’e katılan yabancı terörist savaşçılardan en çok etkilenen ülkelerin ilk sırasında ülkemiz gelmektedir.

Terör, terörizm, terör örgütü tanımlamasında uluslararası bir konsensusun bulunmaması gibi yabancı savaşçı-yabancı terörist savaşçı-yabancı terörist kavramlarının tanımlaması ve yaklaşımı da ülkelere göre farklılık göstermektedir.

Suriye’de PKK/PYD’ye katılarak, terörist başı Öcalan’ın posteri önünde kameralara poz veren batılılar; “PYD terör örgütü değildir, bizler de burada Suriye kuzeyindeki devrime yardımcı olmak adına bulunuyoruz” söylemine sığınmaktadırlar.

Yabancı terörist savaşçı kavramı BM tarafından sadece IŞİD’i kapsayacak şekilde tanımlanmıştır. Batılı ülkeler IŞİD’in ortaya çıkmasıyla birlikte öncelikle kendilerinin ve ardından dünya ülkelerinin güvenliğini sağlayabilmek için BM başta olmak üzere alınan tüm kararların odağına IŞİD’i yerleştirirken PKK/PYD gibi Türkiye’ye karşı tehdit terör örgütlerini bu kapsama almamıştır.

Bugüne kadar PKK/PYD’ye katılan yabancı teröristlerin IŞİD’e karşı savaştığı bilinmektedir. Ancak PKK/PYD bünyesindeki yabancı teröristlerin IŞİD’le mücadele sona erdiğinde PYD’li teröristlerle birlikte ülkemize ya da Suriye’deki birliklerimize yönelik bir terörist eylem de bulunmayacakları garantisi var mıdır? IŞİD Suriye’den temizlendiğinde bu şahıslar buhar olup uçacaklar mı? Aynı şekilde Markist Leninist kimliği ile bilinen bu şahısların ülkelerine döndüklerinde kendi fikirlerinin aksine düşünen bir gruba karşı terörist tehdit oluşturmayacaklarını kim söyleyebilir?

PKK/PYD’de mevcut yabancı teröristlerin tespiti mutlak olarak istihbarat birimlerimizce yapılmıştır. Aynı şekilde bu şahısların bir tehdit oluşturduğu/oluşturacağı yönünde kaynak ülkelere gerekli bilgiler aktarılmalı, büyük ihtimalle Türkiye üzerinden ülkelerine dönecekleri göz önüne alınarak takip edilmeleri, yakalanmaları ve yargı önüne çıkarılmaları sağlanmalıdır.