2022 yılına damga vuran gelişme Doğu -Batı olarak sembolleşen süper eksenler üzerindeki büyük mücadelenin tabiri caiz ise satranç tahtası üzerindeki yansıması olan Ukrayna savaşıdır. Bu büyük oyunda pragmatist İngiliz felsefesine dayalı stratejinin haraket noktası Sovyet ve novorossiya gibi Çarlık dönemlerinden kalma söylemler üzerinden her ne kadar adı Federasyon olsa da Rus İmparatorluğu rüyasına girmiş ve güç zehirlenmesine uğramış Putin rejiminin zaaflarıdır. Bu rüyanın tipik göstergelerinden birisi de 2019 yılında çıkarılan dil yasası ile çoğu Türkçe kökenli 30’dan fazla resmi dil okullarda haftalık 2 saatlik seçmeli derse dönüştürülerek rusça dilinin tek dil olarak önünün açılıp, asimülasyon politikasının çerçevesinin çizilmiş olmasıdır.

Savaş nedenleri tartışıla dursun Ukrayna’da Rusya saldıran Ukrayna ise kendi vatanını savunan konumda olup, Vietnam, Afganistan, Suriye gibi savaş tecrübelerinden bilindiği gibi karada savaş bitmediği sürece gerçek savaş bitmemektedir. Haliyle karşı hamle olarak Batı ittifak güçlerininin Ukranya sınırlarından anti tank, anti uçak sistemleri dahil ağır silah yağdırma sürecini başlatması bu savaşın kolay kolay bitmeyip, uzayacağı ve uzadıkça zaten her türlü ambargoya uğramış Rusya’nın yorulacağı görülmektedir. Savaş sonrası gardı düşecek Rusya’nın çizilen yeni haritaları internete düşmüş vaziyettedir. 2030’lu yıllarda dünya hakimiyetinin özellikle pasifik ekseninde ABD ve Çin üzerinden büyük mücadele gerekirse büyük bir paylaşım savaşı sonrası şekilleneceği öngörülmektedir. Batının Ukrayna hamlesinde dahi nihai hedef aslında Çin olup, Tayvan üzerinden yaratılan suni kriz ile Çin’in pasifik ekseni üzerinde refleksleri ölçülme yoluna gidilmiştir.

Diğer taraftan Ukrayna savaşının; küreselleşme yoluyla dünya çapında ciddi kazanımlar sağlamış olan Wall Street’in şişman kedilerinin uzun uğraşlar içerisinde bulunduğu tek dünya hükümeti, parlamentosu, ordusu, ulusal yapıların tasviyesi ve iflasa uğrayan neo-liberal yapıya alternatif “büyük sıfırlama” gibi hedeflere ulaşma yolunda eşik teşkil ettiğini de söylemek mümkündür. Gıda ve enerji için kritik öneme sahip Ukrayna üzerinden Avrupa’nın ve özellikle Almanya’nın ulusal yapılarının islah edilme yoluna girilmesi ve İngiltere’nin Avrupa’da Brexit sürecini tamamlamış olması tesadüf değildir.

Sağ ve sol yelpazeler arasında dünyada 3 akım özellikle ağırlık kazanmıştır: 

• Solculuk: eşitlik, özgürlük, adalet, laiklik ve çok kültüre dayalıdır. Fransa devriminden yadigar yapısı gereği savaş ve sömürü karşıtıdır.
• İslamcılık: dini inanç ötesi siyasi-ideolojik temellere dayandırma eğiliminden ötürü İran’da olduğu gibi toplumu kontrol altında tutma adına her türlü baskıya yönelmiş olup, özgürlük ve refah özleminde olan kitlelerin desteğini kaybetmiş durumdadır.

• Amerikancılık: Türkiye dahil ülkelerde özellikle liberaller ve işbirlikçileri arasında taraftar bulmuş bir akım olup, özgürlük, tanrıya güvenme ve çokluktan birliğe sloganlarıyla sembolleşen bu akım Arap baharı adı altında Irak, Libya, Suriye’de yol açtığı ağır tahribatlar sonrası ciddi sorgulanma sürecindedir.

Ancak bu aktuel 3 ana akım ötesi dünyada çökme sürecinde olan neo-liberal kapitalizme karşı yeniden tasarlanan ve “great reset” ismi altında hayata geçirilmeye çalışılan “yeni dünya ekonomik düzeninde” hızla gelişen teknolojiler yardımıyla insanlara “insan 2.0” ismialtında yeni bir format atılmaya çalışılması yanında dünya nüfusununda indirgenmeye çalışıldığı anlaşılmaktadır. Hissedar kapitalizm olarak dile getirilen yeni ekonomik formatın dünyada 19’uncu ve 20’inci yüzyıldaki komünist ve kapitalist düzenlerin sentezi olma özellikleri taşıdığı anlaşılmaktadır.

City of London ve Wall-Street ile sembolleşen şişman kedilerin sermayelerini Vanguard, Black Rock, Geode Capital gibi devasa fonlarda toplayarak dünyada “ülkeler dahil” satın alınması gereken her şeyi satın alma sürecinde olmaları bu stratejilerin parçası olduğu bilinmektedir.

Sonuç:

Covid-19 sonrası Ukrayna savaşının neden olduğu türbülans 2023’de dünyada;

• sermayenin ve gücün dünyada belli merkezlerde koordineli toplanmaya devam edilmesine,
• silahlanmanın artmasına, uzay, siber, yapay zeka, bilgisayar, robot (İHA) ve 5’inci , 6’ıncı nesil silah teknolojilerinin devamına,
• enerji , gıda , iklim krizinin derinleşmesine , kaos ortamının artmasına ,
• küresel bazda iflasların artmasına , tüketim güveninin azalmasına,
• başta Avrupa olmak üzere ekonominin ( GSYH) küçülmesine ,
• toplam talebin azalmasına , üretimin azalmasına , işsizliğin artmasına ,
• maliyetlerin dolayısıyla fiyatların - enflasyonun artmasına,
• eflasyonu kontrol silahı olan faizlerin artırılmaya devam etmesine ,
• ulusal yapıların tasfiye girişimlerinin devamına,
• gıdada yaşanacak daralmanın Afrika’da açlık- kıtlık feleketinin genişlemesine ve dolayısyla özellikle Afrika’dan iltica , insan kaçakçılığı hareketlerinin daha da artmasına ,
• yapay gıda üretim şartlarına hız verilmesine , ilaç - aşı kampanyalarının devamına ,
• dijitalleşmenin genişlemesine , başta insan faktörü olmak üzere teknolojik devrimin yol açacağı şartların daha da olgunlaşmasına yol açacaktır.

Türkiye’de ise;

• 2023 seçimleri atmosferinde bol vaat ve popülizmin artmasına ,
• tasarrufların azalmasına ve fazladan harcanacak paraları finanse etme ile ilgili önlemler neticesi kamu borçlarının artmasına, vergilerin , ötv vs.. artırılma zorunda kalınmasına,
• faizlerin düşük seviyede tutulmaya çalışılması neticesi kredi , tüketim ve yatırım imkanlarına alan yaratılmasına,
• Türkiye’ye güven endeksinin , ülke derecelendirmelerinin düşük olması ve CDS’in yüksek olması dolayısıyla yabancı sermaye girişlerinin sınırlı ve net hata noksanın muhtemelen yüksek seviyede seyir izlemeye devam etmesi neticesi döviz hareketlerinde türbülansın az olmasına yol açacaktır.
• İflas sonrası Batının askeri bir üssüne ve silah deposuna dönüşen Yunanistan ile provakasyonlara gelmeden Rusya , Ukrayna ve Akdeniz dahil sınır ülkelerle denge politikaları izlenmeye devam edilmelidir.

Saygılarımla Bekir KAVRUK