Dünyanın en büyük elektrik şirketlerinden birisi olan Rus Inter RAO Elektrik Şirketi geçen sene Trakya Elektrik Üretim ve Ticaret Şirketi’nin%90 hissesini alarak Türkiye elektrik piyasasına giriş yapmıştır. Böylelikle Batı hattından gelen Rus gazı, daha sonra da bir başka Rus şirketi aracılığı ile doğalgazdan elektriğe dönüştürülerek Türkiye'nin en önemli bölgelerinden birisi olan Trakya ve Marmara bölgesine elektrik üretmeye başlamıştır. Inter RAO şirketi Türkiye’nin batısından giriş yapmış olsa da şimdi de Türkiye’nin doğusunda yeni enerji ticareti görüşmeleri götürmektedir. Bu bağlamda Inter RAO, Gürcistan üzerinden Türkiye’ye yapılabilecek elektrik ihracatı için görüşmeler başlattığı duyurulmuştur. Oysaki Türkiye bu durumda, Rus şirketlerinin Kafkaslarda kurduğu enerji ağı sayesinde elektriği aracılar yoluyla Ermenistan’dan alabilir ve bundan kimsenin haberi olmayabilir.
Rusya’nın en büyük elektrik şirketi olan Inter RAO, Rus enerji stratejisinin bir parçası olarak Türkiye pazarına giriş yapmıştır. Böylece Rus şirketleri doğalgaz ve petrol hammaddeleri ihraç etmenin yanında komşu ülkelerde stratejik lokasyon ve sektörlerde enerji üretim ve dağıtım ağlarına da ortak olmaktadırlar. Inter RAO şirketi ve diğer başka Rus şirketlerinin iki Kafkas ülkesi olan Gürcistan ve Ermenistan üzerinde elektrik alanında faaliyetleri bulunmaktadır. Şirket, Gürcistan’ın en büyük elektrik santrallerinden Talasi’nin %75.11 hissesine sahip olup aynı zamanda Ermenistan’da ki Rozdan santralini de kontrol etmektedir. Inter RAO açısından ise Ermenistan kritik önem taşımaktadır. İçinde bulunduğu coğrafi izolasyon nedeniyle Türkiye ve Azerbaycan arasında sıkışmış olan Ermenistan’ın elinde potansiyel olarak elektrik üretip ihraç etmekten başka ciddi bir sektör bulunmamaktadır. Günümüzde Ermenistan’da yen termal santral inşa edilmekte, eskimiş Metzamor nükleer santralinin yerine yenisini yapabilmek için finansal kaynak arayışları devam edilmektedir. Hedeflere göre on yıl içerisinde Ermenistan’ın çok daha fazla elektrik üretip ihraç etmesi planlanmaktadır. Fakat kime?
Ermenistan’ın enerji ticareti ile ilgili bilgilere baktığımızda ise doğalgaz alanında büyük ölçüde Rus gazına bağımlı olduğu, mevsimine göre İran’dan elektrik alıp sattığı bilinmektedir. Ermenistan’ın Sovyetler Birliği zamanında miras olarak kalan bütün komşularıyla elektrik hat bağlantısı da bulunmaktadır. Türkiye ile de 65 km’lik bir elektrik hat bağlantısı olup şu anda kullanılmamaktadır. Ermenistan’ın Gürcistan’a da bir miktar elektrik ihraç ettiği bilinmektedir. Bu kadar küçük ve elektrik ihtiyacı projeksiyonları belli olan bir ülke de bu kadar çok Rus enerji şirketleri ne yapmaktadır? Jeostratejik olarak Ermenistan’ın sorunsal pozisyonu Rus dış enerji politikası açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda Rusya daha önce İran’dan Ermenistan’a inşa edilecek olan doğalgaz boru hattının kapasitesini yüksek bulup, Türkiye’ye ihraç edilme ihtimaline karşılık hattı kapasitesini düşürttürmüştür. Diğer yandan Gürcistan ve Ermenistan enerji sektörünü kontrol eden Rusya, Azerbaycan önünde de önemli bir kale kurmuş durumdadır.
Son gelişmeler ışığında eğer Türkiye ileride Inter RAO aracılığı ile Gürcistan’dan elektrik satın almaya başlarsa, Ermenistan’ın da Gürcistan’a elektrik satması doğrultusunda, aslına Türkiye aracılar vasıtasıyla ve kurallarına uydurulmuş bir şekilde Ermenistan elektriğini almış olacaktır. Şu bilgiye de burada eklemek gerekmektedir. Azerbaycan’ın Rusya’ya sattığı doğalgazın bu sene için 3 milyar metre küp olduğunu bilinmektedir. Rusya’ya göre bu gaz Rusya’nın Kafkasya bölgesinde kullanılmaktadır. Ama gazın Rus hatlarına giriş yaptıktan sonra takibini yapmak kolay değildir. Bu nokta da Azeri gazının Rusya’ya girip yapıp, Ruslar tarafından bir kısmının Ermenistan’a yönlendirildiği düşünülmektedir. Yani Ermenistan, Rusya sponsorluğunda ucuz Azeri gazı temin etmektedirler çünkü Rusya’nın Ermenistan’a sattığı gazın Azerilere ödediği fiyattan düşük olduğu da ayrıca bilinmektedir. Pek muhtemeldir ki son aylarda Rusya-Azeri enerji işbirliği gelişmesi, TANAP ve Güney Akım boru hatlarının Pazar paylaşımlarının tamamlanması neticesinde, aslında Ermenistan’da ki Rus şirketlerinin ürettiği elektriği, Inter RAO’nun Gürcistan üzerinden Türkiye’ye satmasına sesini çıkartmayacaktır. Bu nokta da bu oyunun dizaynında Türkiye’nin müdahil olup, boşu boşuna aracılardan elektrik almamak için bir takım hamleler yapsa dahi dönüp dolaşıp bu bölgede karşısında yine bir Rus enerji şirketi çıkacaktır.
