İklim değişikliği, nüfus artışı ve tarım arazilerinin sanayi tesislerine dönüştürülmesi ülkemizde gıda arzı ve tarım politikaları üzerinde bir baskı oluşturmaktadır. Bu sorunun çözümünde insan sağlığı açısından zararlı olduğu fareler üzerinde kanıtlanmış GDOlu ürünlerde aramak yerine yeni politikalara ihtiyaç duyulmaktadır. Buna bir örnek olarak Hindistan'ın son yıllarda tarım alanındaki politika arayışlarıdır.

Hindistan 1970'lerin sonundan bu yana gıda ve tahıl üretiminde büyük ölçüde kendi kendine yeten bir ülkeydi. Günümüzde ise hızlı bir artış gösteren nüfus artışı ve iklim değişikleri nedeniyle gelecekte gıda arzını güvence altına alabilmek için Hindistan hükümeti yurtdışında gıda üretimi işine yönelen şirketlerine çeşitli krediler ve vergi avantajları sağlamaktadır. Buna bir örnek ise Hintli firmalardan biri olan Karuturi Holding'in Etiyopya'da tarım alanında yaptığı yatırımlardır.1

Ülkemizde çok fazla tanınmayan ve genellikle açlık ve kuraklık haberleriyle gündeme gelen Etiyopya 72.7 milyonluk nüfusu ile Nijerya'dan sonra Afrika'nın en kalabalık ikinci ülkesi konumundadır. Aşağıdaki tabloda Etiyopya ile ilgili temel ekonomik göstergeler verilmektedir.

2007a 2008a 2009b2010b

ReelGSYİH'dekiartış(%)

11.5

11.6

6.8

7.0

TüketiciFiyatEnflasyonu(ort;%)

17.2

44.4

14.0

12.0

CariHesapDengesi(Milyon$)

27.9

-­1,999.8

- 2,305.5

-­2,274.0

DövizKuru(ort;Birr:ABD$)

8.97

9.60

11.50

12,2

Nüfus(Milyon)

71.6

72.8

73.9

75.1

DışBorç(Yılsonu;Milyon$)

2,635.4

3,160.7

3,991.3

4,892.4

GSYİH

19.1

27.9

29.4

33.1

KişibaşıGSYİH (satınalmagücüparitesi)

870

976

1,032

1,089

a.Gerçekleşenb.ÖngörüKaynak:EconomistIntelligenceUnit, EtiopiaCountryReportandProfile,2009

Etiyopya'da nüfusun yaklaşık % 80'ini geçimini tarımdan kazanmakta olup ülke ekonomisi tarıma dayanmaktadır. Tarım sektörü GSYİH'nın % 47'sini oluşturmaktadır.

'Tarım ve tarımsal değeri yüksek ürünleri, diğer mamul ürünleri ve bunlardan yüksek verim almayı başaran Türkler'in deneyimlerine ve bu bağlamda altyapımızı geliştirmek için Türk müteahhitlere ve danışmanlara ihtiyaçları olduğu' yönünde açıklama yapan Etiyopya Sanayi Bakanı Girma Birru Ağustos 2009'da İzmir Fuarına katılmıştır. İki ülke arasındaki ticari ilişkinin arttığını, toplam ticaret değerinin yaklaşık 27 milyon dolara ulaştığını belirten Birru, şunları ifade etmiştir:

'Bu ticaret dengesi, yani açıkçası gelişmekte olan ülkeyle gelişmiş olan ülke arasındaki ticaret dengesi, Türkiye'nin yararınadır. Yatırım yönünden bakıldığındaysa, Türkiye-Etiyopya ilişkisinde Türk girişimciler olumlu yanıt vermekte, tekstil, inşaat ve yapı malzemeleri, kimya, metal ve uzmanlık servisleri gibi alanlarda yatırım girişimlerinde bulunmaktadır. Hükümet olarak bu tür girişimleri desteklemekteyiz. İki ülke arasındaki mükemmel ilişki ve siyasal irade, ticari ve yatırım anlamında önemli başarılarla sonuçlanmaktadır.'

1990'lı yılların başından itibaren Etiyopya serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlemiş ve yapısal reformlar başlatmıştır. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaretliberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi, iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi ve özel sektörüngeliştirilmesihükümetinöncelikleriarasındayeralmıştır. Etiyopya hükümeti yol, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını idame ve geliştirme için yoğun bir yatırım sürecine girmiştir Bunun yanısıra, kamu iktisadi kuruluşlarınınözelleştirilmesiprogramınıdadevreyesokmuştur.

Etiyopya hükümeti elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımların ülkeye gelmesine için çaba göstermektedir.Etiyopya tarım alanında birçok yatırım imkanı sunmakta olup, tahıl üretim ve işlemesi, tohumüretimi, kahve ve çay üretimi, pamuk üretimi ve işlemesi, sebze,meyve, çiçek ve bal üretimi ile canlıhayvanüretimibunlarınöndegelenleridir.Bunların yanısıra tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde veturizmsektörününgelişimindeyabancısermayeyeihtiyaçduyulmaktadır. Son yıllarda ülkemizden yapılan yatırımlarda bir artış gösteren Afrika pazarında Etiyopya'nın sunduğu yeni yatırım alanları ve imkanları gözardı edilmemelidir.

* Ekin Keskin, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Dış İlişkiler Koordinatörü

1 Bu konuda kısa bir program BBC'nin Türkçe servisinde dinlenebilmektedir. http://www.bbc.co.uk/turkce/multimedya/2009/10/091022_aud_ethiopia.shtml