Eylemlerin arifesinde, siyasetçinin destekçileri, ülkenin 93 ilinde protesto gösterilerini yapacaklarını açıkladı. Ayrıca mitingler yurtdışında başta Avustralya, Almanya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, İngiltere, ABD, Karadağ olmak üzere birçok ülkede de düzenlendi.
Eylemcilerin koordinasyon eksikliğinin yer almasına rağmen, protesto eylemi yılların en büyüğü oldu. Rusya'nın başta Moskova ve St. Petersburg olmak çok sayıda şehrinde düzenlenen izinsiz gösterilere on binlerce kişi katıldı. Diğer birçok mitingin aksine, ülkenin farklı bölgelerinde miting için binlerce insan toplandı. Son bilgilere göre, Krasnodar şehrinde yaklaşık 6000, Yekaterinburg 7000, Nizhny Novgorod 10000, Perm 10000, Barnaul 3000, ve Syktyvkar 1200 kişi protesto gösterilerine katıldığı bilinmektedir.
Rusya’nın Sibirya ve Uzak Doğu bölgesindeki en büyük mitingler Novosibirsk, Vladivostok, Tomsk, Krasnoyarsk ve Irkutsk kentlerinde gerçekleşti. Her şehirde binlerce kişi gösterilere dahil oldu. Yakutsk’da hava soğukluğu -50 derece olmasına rağmen mitinge çıkanların sayısı çok oldu. Omsk şehrinde iki binden fazla insan -28 derece yürüyüşe katıldı. Yekaterinburg'da insanlar -34 derecede protesto etti.
Bu protesto eyleminin değer gösterilerden göze çarpan özelliklerinden biri çoğu lise ve üniversite öğrencilerinden oluşması idi. Göstericilere müdahale eden polis, birçok kişiyi gözaltına aldı. Ülkedeki insan hakları örgütleri, 3 binden fazla kişinin gözaltına alındığını açıkladı.
Rusya genelinde üç binden fazla insan gözaltına alındığı bildirildi. Son dakika bilgilerine göre, Moskova'da 1100'den fazla, St. Petersburg'da 400'den fazla kişinin gözaltına alındığı açıklandı. Ayrıca Novosibirsk, Nizhny Novgorod, Habarovsk ve diğer şehirlerde onlarca kişi gözaltına alındı.
Moskova'da çeşitli tahminlere göre 20 ila 50 bin kişinin gösteri yaptığı bilinmektedir. Bazı kaynaklara göre şehirde 40.000 kişinin sokaklara döküldüğü iddia ediliyor. Protestocuları bağımsız olarak sayan “Belyı Sçetçik” projesi, protestoların sayısının yaklaşık 15.000 kişilik olduğunu bildirdi. Geleneksel olarak düşük rakamlar veren Rusya İçişleri Bakanlığı, protestocuların sayısını dört bin kişi olarak belirtmişti.
Olaylar nasıl gelişmişti?
Navalnıy’di tutukladıktan sonra YouTube kanalından Navalnıy'ın ekibi tarafından yayımlanan, Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin ve yakın çevresini hedef alan "Putin için saray: En büyük rüşvetin tarihi" isimli videonun izlenme sayısı 70 milyonu geçmişti.
Navalny, beş ay tedavi gördüğü Almanya'dan döner dönmez Moskova'daki havaalanında 17 Ocak'ta gözaltına alındı, 18 Ocak’ta tutuklandı. Kremlin'e muhalif 44 yaşındaki Navalny, sinir gazı Noviçok ile zehirlendiğinin belirlenmesinin ardından 22 Ağustos 2020'de Omsk'tan özel bir uçakla Berlin'deki Charite Hastanesi'ne nakledilmişti. Navalny yanlıları, 23 Ocak’ta ülke çapında protesto gösterileri yapılması çağrısında bulunmuştu. Navaly’nin İkinci Dünya Savaşı'nda yaralanmış bir Sovyet askerine iftira attığı gerekçesiyle 5 Şubat'ta, mahkemeye çıkması beklenmektedir.
Rusya’da ilk kez ağırlıklı olarak bir Z kuşağının ülke genelinde büyük çaplı miting düzenlenmesine şahit oluyoruz. Söz konusu bu kuşağın en önemli özelliklerinden biri sosyal medyayı silah olarak iyi kullanmaları idi. Rusya’nın dört bir yanında havanın çok soğuk şartlarına rağmen sokaklara dökülme iradelerini gösterdi. Rusya’da genç kuşak artık “Putin rejimi”nin fazla uzamasını istememektedir. Demokrasi, insan hakları ve gelir eşitsizliği ve yoksulluk, tüm dünyada olduğu gibi Rusya’da da çözüm bekleyen önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Gelişmekte olan devletlerin gelişmiş ülkelerin yaşam standartlarını arzusunun gerçekleşebilmesi açısından öncelikle ekonomik gelişmenin nimetlerinin toplumsal sınıflar ve bireyler arasında adil paylaşılması gerek olduğu aşikârdır.
İktisadi bilimlerin temel bilgilerine göre, bir ülkede bu paylaşımın ne kadar adaletli olduğunu ortaya koyan en önemli göstergeler; gelir dağılımı ve yoksulluk verileridir. Rusya gelir eşitsizliği açısından bakıldığında gelişmiş ve hayat standartları yüksek ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça dezavantajlı bir konumdadır. Rusya’da siyasî yönetimin ülkenin gelir dağılımında adaleti sağlama ve yoksullukla mücadele amacıyla uygulanan sosyal politikalara yeterince ağırlık vermediklerini görülür.
Muhalif Rus siyasetçi Aleksey Navalni ve ekibi tarafından yayımlanan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yasa dışı kaynaklarla Karadeniz kıyısında kendisine lüks bir saray yaptırdığını öne süren video, 24 saat içinde 20 milyondan fazla ve 48 saat içerisinde 75 milyondan fazla izlendi. Video Navalni'nin Moskova'ya dönüşünde tutuklanmasının ardından ekibi tarafından yayımlanmıştı. Videoda mülkün 1 milyar sterline (yaklaşık 10 milyar TL) mal olduğu ve "dünyadaki en büyük rüşvet" ile inşa edildiği öne sürülmektedir. Bu da özellikle Z kuşağının faaliyete geçmesini fitilleyen nedenlerin biri olduğu kaydedilmektedir. Görülüyor ki, ülkede internet kullanabilen her bireyin söz konusu videoyu izlediği biliniyor. Z kuşağı bu videoyu sadece izlemekle yetinmeyip kararlılığını da eyleme katılarak gösterdi. Ayrıca unutmalıyım ki korona virüs pandemi sürecine bakmaksızın protestolara 10 binlerce kişi katılmaktadır. Sosyal medyayı etkili bir şekilde kullanan gençler sadece internetten protestolarını göstermekle yetinmeyip faaliyete geçti.
Önümüzdeki günlerde Rusya’da neler olacağını zaman gösterecektir. Şu konuda net bir değerlendirmemizi yapabiliriz. Rusya’da mevcut yönetim sisteminin artık gençler arasında etkinliğini kaybetmeye başladığı görülmektedir. Rusya gibi hem coğrafi, hem de yer altı ve yer üstü doğal kaynaklara muazzam zengin ülke olmasına rağmen hayat standartlarının düşük olduğundan kaynaklanmaktadır. Rusya’da devlet organlarının kurumsallaşması eskiye dayandığı için bu tip miting ve protesto gösterilerin mevcut iktidarı sarsması pek de kolay değildir. Keza devlet ağırlığını güvenlik ve askeri güçlerine veren Rusya gibi ülkede sistemin değişimi sanıldığı gibi kolay olmayacaktır.
Dipnot: Ne kadar geriye bakarsanız, o kadar ileriyi görürsünüz.
Kanlı Pazar (Rusça: Кровавое воскресенье), 22 Ocak 1905'te (eski Rus takvimine göre 9 Ocak) Petersburg'da işçilerin Çar II. Nikolay'a bir dilekçe sunmak üzere Kışlık Saray'a doğru sakin ve barışçıl bir yürüyüşe geçmeleri üzerine çarın askerleri tarafından bu barışçı yürüyüşe katılan silahsız yaklaşık 100.000 işçiye toplu tüfekli acımasızca açılan ateş sonucu 1000'den fazla ölü, 2000'den fazla yaralı ile sonuçlanan tarihi olay.
