Rusya’nın başkenti Moskova’da 27 Şubat'ı 28’e bağlayan gece, Rus muhalif liderlerden Boris Nemtsov Kremlin yakınlarında öldürülmesi, Rusya’da olduğu gibi dünya medyasında ve siyaset çevrelerinde büyük bir yankı buldu. Bu cinayetin provakatif nitelik taşıdığı, Moskova yönetimine yakın isimler tarafından olduğu gibi, liberal kesimler tarafından da kesin olarak değerlendiriliyor. Dolayısıyla cinayetin asıl hedefi Putin iktidarına karşı muhalif grupları harekete geçirmektir.

Kurban olarak Nemtsov’un seçilmesi iki özellik taşımaktadır. Birincisi, sempatizanları tarafından popülerliği ve renkli kişiliğe sahip olmasıydı. Bu da halkı harekete geçirmek için önemli özellik olarak görünmektedir. İkincisi ise, Batı tarafından yeterince öneme sahip olmamasıydı. Örneğin, diğer bir liberal muhalif liderlerden Aleksey Navalnıy, Rus siyasetinde daha fazla ön planda olan bir isimdir. Nemtsov, Putin karşısında liderlik yapma iddiasında da değildi. Bu da Nemtsov’u gözden çıkarmak için yeterliydi.

Boris Nemtsov’un 1 Mart (2015) öncesi öldürülmesi, bu eylemin amacının ne olduğuna ilişkin ipuçları veriyor. 1 Mart'ta muhalefetin planladığı  “Kriz Karşıtı “Bahar” yürüyüşünde, 1) Rusya’da muhalefetin iktidarda katılımının sağlanması; 2) Rusya iktidarının âdem-i merkeziyetçi olması; 3) Siyasi mahkûmların serbest bırakılması ve 4) Ukrayna krizinin sona erdirilmesi gibi siyasi talepleri dile getirilmesi öngörülüyordu.

Ancak böyle bir önemli konuları içeren gösterilerin, Moskova’nın şehir dışı semtlerinden Marino’da gerçekleşecek olmasını pek tercih edilir durum değildi. Bu gösterilen siyasi etkisinin çok az olacağından dolayı, beklenilen halk hareketini Moskova’nın merkezine taşınması gerekiyordu. Nemtsov’un ölümünün Moskova’nın merkezinde gerçekleşmiş olmasıyla beraber, Muhalefet Marino’da planlanan gösteriyi iptal ederek, cinayetin gerçekleştiği Kremlin yakınlarına anma yürüyüşü yapacağına karar verdi. Liberal liderlerden biri olan Nemtsov’un ölümü aynı zamanda “Kutsal kurban” niteliği taşıyacağı bekleniyordu. Bunu fırsat bilen liberal kanadı temsil eden ve Batı yanlı yayın olarak bilinen “Eko Moskvıy” radyo kanalı, Nemtzov’un ölümün nedeninin, Ukrayna’da Rus askerlerinin bulunduğuna dair rapor yayınlanmaya hazırlanması olduğunu söyleyerek Putin iktidarını suçladı. Yine Putin karşıtı görüşleriyle bilinen dünyaca ünlü satranç şampiyonu Garri Kasparov ise, Nemtsov bizzat Putin tarafından öldürüldüğünü öne sürdü. Batı tarafından Rusya’ya karşı uygulanan ekonomik yaptırımlar ve rublenin değer kaybetmesi sonucunda bile Putin iktidarına karşı beklenilen toplumsal tepkinin olmaması ve halk tarafından Putin’e karşı muhalefetin azalması, Nemtsov’un ölümüyle birlikte telafi edilmeye amaçlanıyordu. Ancak 1 Martta gerçekleşen yürüyüşe 50 bin kişinin katılması beklenirken, bu sayı, Rusya İçişleri Bakanlığı’nın rakamlarına göre 21 bin, bağımsız araştırmalara göre ise 27 bin düzeyinde kalabilmiştir.

Boris Nemtsov’un öldürülmesi, aynı zamanda Ukrayna krizinin çözüm sürecine girmesine de denk gelmiş olması dikkate değer bir durumdur. Avrupa ile tekrar yakın ilişkiler kurmaya çalışan Rusya için Ukrayna’nın doğusundaki çatışmaların sona erdirilmesi önemli dış politika amaçlarından biridir. Ukrayna konusunda Avrupa Birliği’yle hem fikir olması ve Kiev yönetimine baskı yapılması sonucu Donbass bölgesinde ağır silahların geri çekilmeye başlaması Moskova’nın diplomatik başarısı olarak görülmeye başlamıştı. Donetsk vilayeti %90, Lugansk vilayeti ise % 75 ağır silahlarını AGİT gözetimiyle geçi çekmiş olması Minsk Sözleşmesi'nin en sorunlu maddelerinden birinin yerine getirilmesi anlamına geliyordu. Ancak Minsk Sözleşmelerinin uygulanmaya başlaması, Washington tarafından son zamanlarda olumsuz olarak görülmüştür. Donbass bölgesi, Kiev yönetimiyle barış sağlamaya özenirken, diğer taraftan Kiev’e olan enerji bağımlılığını da azaltarak Rusya’yla olan entegrasyonunu artırıyordu. Bu ise, Moskova’nın Donbass bölgesi üzerinde siyasi ve askeri etkisinin yanında ekonomik etkisinin daha da artması anlamına geliyor. Nemtsov cinayetinin Ukrayna ile en belirgin bağlantı kurulmaya çalışılması ise ABD’nin Moskova Büyükelçisinin Nemtsov’un cenazesine çiçeklerle birlikte Ukrayna bayrağını getirmesi olmuştur.

Sonuçta Rusya’da siyasi muhalif liderlerden Boris Nemtsov’un öldürülmesi, ekonomik olarak sıkıştırılan Rusya halkının Putin’e karşı tepkisinin artırmaktı. Ukrayna konusunda yakınlaşma sürecine giren Putin’i, Batı karşısında muhaliflere karşı anti-demokratik politikalar uyguladığı gerekçesiyle suçlayarak ilişkilerin gergin kalmasını sağlamaktı. Nemtsov’un ölümünün faillerinin kim olabileceğine dair ilk başta üç olasılık üzerine duruluyordu. Cinayeti, Rus milliyetçiler tarafından gerçekleştirildiği, Nemtsov’un Fransa’da gerçekleşen Charlie Hebdo eylemini eleştirmesi nedeniyle İslami gruplar tarafından öldürülmesi ve son olarak ise Putin iktidarına karşı düzenlenmesi planlanan 1 Mart mitingini provake etmek içi yabancı istihbarat tarafından yapıldığıydı. Amerikan siyaset bilimci ve “reaganekonomi”nin babası olarak bilinen Paul Craig Roberts, Nemtsov’un öldürülmesi, cinayeti Putin’e yüklemek için CIA tarafından gerçekleştirilmiş olabileceğini öne sürmektedir.[1]