Bu sayfayı yazdır

Rusya Yeniden Afganistan Macerasına Atılır mı?

Yazan  01 Kasım 2010
Son günlerde ABD ve Avrupa basınında Rusya’nın Afganistan’daki savaş operasyonlarına katılacağına dair söylentiler yayılmaktadır.

Cehenneme giden kendine

yoldaş arar.

(Ata sözü)

Son günlerde ABD ve Avrupa basınında Rusya'nın Afganistan'daki savaş operasyonlarına katılacağına dair söylentiler yayılmaktadır. Sovyet döneminde uzun müddet Afganistan'da ordu bulundurmuş, fakat bu ülkeyle ilgili projelerini gerçekleştiremeden çıkmak zorunda kalmış bir Rusya'nın yeniden böyle bir adım atma ihtimali ne kadar doğrudur? Böyle bir adım atılırsa bunun Rusya açısından kazanımı ne olacaktır. Rusyalı uzmanlardan Fyodor Lukyanov bu haberi "hileli bir provokasyon" şeklinde adlandırarak aynı kampanyanın bir yıl önce yine Polonya basınında yer aldığına dikkat çekmektedir. [1]

 

Bir Nabız Yoklaması

The Independent NATO'nun Kasım ayında yapılacak olan Lizbon Zirvesinde Dmitri Medvedev'in katılacağını yazmıştır.[2] Avrupa basınına göre D.Medvedev bu zirvede Rus ordusunun yeniden Afganistan'a girmesine ilişkin müzakerelerde bulunacaktır. The Indepentent'e göre 2009'da NATO Genel Sekreteri Anders fog Rasmussen'in Moskova ziyareti sırasında Rusya'nın Afganistan'a savaş helikopterlerin tedariki meselesi müzakere olunmuştur. Rusya artık beş Mi-17 helikopterini Afganistan'a tedarik amacıyla Polonya'ya iletmiştir. Bunlardan ikisi bu yılın sonunda Afganistan'a ulaştırılacaktır. Rusya Federasyonu Savunma Bakanı Anatoliy Seryukov yine 2009'da ABD'li meslektaşı Robert Gates'le görüşmesinde Afganistan silahlı güçleri tarafından kullanmak için Mi-17 helikopterlerini satmaya veya kiraya vermeye hazır olduğunu ifade etmiştir. Bunun karşılığında Rusya'nın elde edeceği kazanımın "NATO ile genişletilmiş işbirliği" olarak görülmektedir.[3]

Vurgulamak gerekir ki Rusya'nın Afganistan konusunda "aktifleşmesi" bu yıl da hissedilecek şekilde yoğundur. Ağustos 2010'da D.Medvedev Rusya, Tacikistan, Afganistan ve Pakistan liderleri zirvesinde SSCB döneminden kalma projelerin yeniden uygulamaya konması gerektiğini vurgulamıştır. Bu projeler Rusya Federasyonunun söz konusu ülkelere desteğini öngören projelerdir. Zirveye katılan Rusya Dışişleri Bakanı S.Lavrov Afganistan'a 27 adet Mi-17 savaş helikopterinin tedarikinin söz konusu olduğunu, konunun hali hazırda NATO ile görüşüldüğünü söylemiştir. Moskova'nın bu zirvede dile getirdiği "yardım" konusu silah satışıyla sınırlı kalmış, Sovyetler Birliği döneminin yol, elektrik santralleri, hastane inşaatı gibi projelerinden bahsedilmemiştir.[4]

Narkotik Savaş

Rusya'nın Afganistan politikasındaki yeni önerileri pek gerçekçi görünmezken 28 Ekim 2010'da ABD güçleriyle birlikte gerçekleştirdiği operasyon Rusya'nın Afganistan'a asker göndereceği konusunu gündeme getirdi. FSKN (Uyuşturucu Dolaşımı Üzerinde Denetim Federal Birimi) güçleri ABD askerleri ve Afganistan İçişleri Bakanlığı güçleriyle birlikte bir operasyon düzenleyerek dört uyuşturucu laboratuarını ve 900 kilodan fazla uyuşturucuyu imha etmişler.[5] Operasyon gizlilik içinde ve üç ay sürede hazırlanmıştır. Bu operasyon sonucunda uyuşturucu tüccarlarının uğradıkları toplam zarar yaklaşık 1 milyar dolar olmuştur. FSNK NATO'yla işbirliği konusunda Kremlin'in onayını alınca uyuşturucu baronlarıyla ilgili tüm bilgileri Amerikanlara iletmiştir. Haftaya Rusya ve NATO arasında gerçekleşecek görüşmede bundan sonraki ortak iş planı müzakere edilecektir. Rusya'nın NATO'daki Daimi Temsilcisi Dmitri Rogozin yaptığı açıklamada 2 Kasım 2010'da yapılacak görüşmede Rusya'nın Badahşan ve Helmend eyaletlerindeki uyuşturucu laboratuarlarına ilişkin bilgileri bölgedeki ABD güçlerine iletecekler. [6]

Tarih İbrettir

Rusya'nın uzun müddet sonra yeniden Afganistan macerasına atılması gerçekçi görünmemektedir. Sovyetler Birliğinin en son verilerine göre 110 bin askerden ibaret gücü Afganistan'la baş edemedikten sonra Nisan 1985 – Ocak 1987'de geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bu süre içinde Sovyet Ordusunun kayıpları 14427 asker idi.

Bugün Rusya'nın Afganistan'daki savaşa katılma ihtimali en kadardır?

1) Rusya'nın Afganistan'daki savaşa doğrudan katılması ihtimali neredeyse imkansızdır. Rus kamuoyunun hafızasından Afganistan savaşının izleri henüz silinmemiştir. Moskova yönetiminin böyle bir karar alması çok büyük siyasi riski de beraberinde getirir.

2) Moskova'nın ABD'nin ve Batının sonuç alamadığı bir savaşa katılması gerçekçi değildir. ABD'nin Afganistan politikasının sonu meçhulken Rusya'nın bu maceraya atılacağı düşünülemez.

3) ABD'nin Afganistan'dan çekileceği durumda Rusya'nın güney sınırları ve Orta Asya'daki etki alanı ciddi tehditle karşı karşıya kalabilir. Ayrıca Rusya'nın savaşa girmesi bugün bile Rusya sınıları içinde saldırı olaylarını yoğunlaştırabilir. Moskova'nın "işgüzar" davranışları çok yakın vadede Rusya'nın sınırları içinde yeni saldırıları da beraberinde getirebilir. 1996-2001 yıllarda Taliban'ın yönetimde olduğu dönemde Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan'da Afganistan destekli ayrılıkçı ve köktendinci grupların bölgede devamlı gerginlik oluşturdukları unutulmamalıdır. O dönemde Moskova Orta Asya'daki "müttefiklerine" yardım etmekte çok zorlanmıştır. Rusya böyle bir savaşa girerse yaklaşık dört bin kilometrelik bir sınır şeridinin güvenliğini sağlamakta zorlanacaktır.

4) Rusya, kendisinin başını çektiği Kolektif Güvenlik Anlaşması Teşkilatının NATO ile işbirliğini önermektedir. Fakat KGAT varlığını büyük ölçüde kağıt üzerinde sürdürmektedir. Bugüne dek söz konusu teşkilat "Rusya'nın dostları kulübü" olmadan öteye gidememiş, 2008 Gürcistan-Rusya ve 2010 Kırgızistan olaylarında "sınıfta kalmıştır."[7]

Bundan sonraki süreçte Rusya ABD'ye olan sınırlı desteğini sürdürebilir. Özellikle uyuşturucu ticaretinin önlenmesi konusundaki işbirliğine ağırlık vereceği doğal karşılanmalıdır. Nitekim Afganistan'dan Rusya'ya uzayan narkotik trafiğin yıllık kapasitesi 14.5 milyar dolar civarındadır. Hazırda Rusya'da 2 milyondan fazla uyuşturucu bağımlısı Afganistan'dan gelen uyuşturucuyla "beslenmektedir." ABD'nin Afganistan'daki eroin üretimini durdurmak için pek istekli davranmadığı yönünde Moskova'nın endişelerinde haklılık payı vardır. Birkaç ay önce Rusya Afganistan'daki 175 uyuşturucu laboratuarının konuşlandığı noktalara ABD yönetimine net bilgiler verilmesine rağmen yeterli bir önlem alınmamıştır. Rusya'nın uyuşturucu denetimi devlet biriminin verilerine göre 2001-2002 yıllarında, Afganistan'da operasyonlar başladıktan sonra bu ülkedeki eroin üretimi 2 defa artmıştır.[8]

Rusya'nın Afganistan'a askeri müdahalesi ihtimalinin gündeme getirilmesi, muhtemelen Moskova tarafından ABD'nin bir "nabız yoklaması" olarak algılanmaktadır. Rusya'nın ağzı Afganistan'da bir defa yanmıştır, ikinci kez bunu denemek istemeyecektir. NATO'nun başarısız olduğu bir ortamda ABD'nin kendi sorum(suz)luğunu paylaşma güdüsü bugünkü söylentilerin gündeme gelme nedeni olarak da görülebilir. Bugün ABD'nin saplanmış olduğu "Afganistan macerası"na Rusya'nın da çekilmesi cehenneme gidenin kendine yoldaş araması gibi bir şeydir.

 

 

[1] Федор Лукьянов, Афганистан без злорадства ("ИноСМИ", Россия) , http://www.inosmi.ru/op_ed/20101029/163925481.html

[2]Ким Сенгупта (Kim Sengupta) Афганистан: Россия намерена помогать НАТО, ("The Independent", Великобритания), http://www.inosmi.ru/india/20101027/163880823.html

[3] Россия согласилась вернуться в Афганистан, http://www.66.ru/news/politic/71843/

[4] Dört ülke arasındaki bu zirve ikinci kez gerçekleşmiştir. Birinci zirve geçen yıl Soçi'de yapılmıştır. Bu zirvelerde Afganistan'ın sorunları ele alınmakta, terör ve narkotik trafiği konuları ele alınmaktadır. Сергей Николаев , Россия вернется в Афганистан по следам СССР , http://www.utro.ru/articles/2010/08/18/915700.shtml

[5] Россия может направить в Афганистан дополнительную группу наркополицейских

http://www.gazeta.ru/news/lenta/2010/10/29/n_1565385.shtml

[6] Екатерина Савина , Назад, в Афган, http://gazeta.ru/politics/2010/10/29_a_3433166.shtml

[7] Россия вступила в войну в Афганистане, http://www.inright.ru/news/army/20101029/id_5039/

29 октября 2010 г., Федор Лукьянов, Афганистан без злорадства ("ИноСМИ", Россия) , http://www.inosmi.ru/op_ed/20101029/163925481.html

[8] Россия вступила в войну в Афганистане, http://www.inright.ru/news/army/20101029/id_5039/

29 октября 2010 г.

 

 

 

Ali Asker

İlk Öğretim-Lise:: Alpan Köy-Azerbaycan

Üniversite: Azerbaycan Teknik Üniversitesi- Bakü Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi (2 Üniversite)

Yüksek Lisans: Marmara Üniversitesi SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

Doktora: Ankara Ü. SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

 

Uzmanlık Alanı: Rusya, Orta Asya, Kafkaslar. Demokratikleşme ve Rejim Değişimleri. Türk Dünyası çalışmaları.

 

Bildiği Diller:

Rusça

Azerbaycanca

Bugüne Kadar Çalıştığı Yerler:

1993-1996 İmpuls LTD Şirketi, Genel Müdür danışmanı

1998-2000 Millet gezetesi (Azerbaycan, temsilci muhabir)

2007-2010 (Ayna ve Zerkalo gazeteleri Türkiye temsilcisi)

2009 – ASAM

2009- 21. Yüzyıl T.E.

 

Bilimsel Çalışmalar
Kitaplar
a) Telif Eserler
Azərbaycan hüquq tarixi:cinayət hüququ (qədim zamanlardan 1920-ci ilədək), Azərnəşr, Bakı, 1999, (Mehman Dəmirli ilə birlikdə), 200 s.
Kaymakam Adaylığı Sınavına Hazırlık (Editörler: Tezel Öçal ve Zehra Odyakmaz), Savaş Yayınları, Ankara 2004, 1159 sayfa
Konu Anlatımlı –Testli Anayasa Hukuku, İdare Hukuku ve İdari Yargı (Zehra Odyakmaz ve Ümit Kaymakla birlikte), 1. baskı (448 sayfa), 2. baskı (522 sayfa). 2004 (1. baskı), Ankara 2004 (2. baskı)
Soykırımdan fazlası (Kafkaslarda Ermenilerin yaptıkları mezalim ve Hocalı soykırımı üzerine)- belgesel senaryosu, 43 dak. (tamamlanma aşamasında)
 
b) Çeviri, Aktarma, Derleme, Düzenleme ve Editörlük
Yeni Anayasalar: BDT ve Baltık Ülkeleri, (Dr. Abdurrahman Eren’le birlikte), TİKA Yayınları, Ankara 2005, (Rusça, Ukraynaca, Türkmence, Özbekçe ve Azerbaycan Türkçesinden aktarma ve çeviri, düzenleme, açıklama ve Giriş Makalesi)
Mirza Bala Mehmetzade, Azerbaycan Misak-i Millisi, (Elşad Mahmudov’la birlikte), Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, Ankara 2002, , 87 s., (Osmanlıcadan aktarma ve şerhler)
 
Şahidin Xatirələri, AHC maliyyə naziri Əbdüləli Əmircanın xatirələri Ayna gazetesi, 1, 8, 15, 29, aprel 2006. (Türkiye Türkçesinden Azerbaycan Türkçesine aktarma, kitap olarak yayın aşamasında)
Hüseyin İsmayılov, Azerbaycan’da Aşık Sanatı, Alpan Yayınları, Ankara, 2008, (Azerbaycan Türkçesinden Aktarma, Mahire Gayıbova ile birlikde).
Cemil Hasanlı, Soğuk Savaşın Sınav Meydanı: Türkiye-SSCB İlişkileri, Bilgi Yayınları, Ankara, 2010 (Baskı aşamasında)
 
Tezler:
Doktora: Eski Sosyalist Ülkelerde Siyasi Rejim Değişmeleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku, (Dnş. Prof.Dr.Anıl Çeçen) Ankara 2007, 391 s.
Yüksek Lisans: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında Devlet Sistemi ve Temel Öğeleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku,  (Dnş.: Prof.Dr. Mehmed Akad İstanbul,, 2000, s.137.
 
Makaleler
-       Telif
Auen Kilsə Qanunnaməsində cinayət hüququ normaları (Mehman Demirli ile Birlikte), Qanun, Bakı 1996.
Mədinə şəhər dövlətinin təşəkkülü və konstitusiyasının əsas cəhətləri, Qanun No:8, Bakı 1997.
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına Göre Devlet Organlarının Yapısı ve İşleyişi, Yeni Türkiye Dergisi (Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı), Ankara 2003, s. 207,
Azerbaycan Cumhuriyetinde Kadın Hakları ve Günümüz Sorunları, Yıl: 1, Sayı: 1, s. 21-23. Türk Dünyası İnsan Hakları Bülteni, Ankara, Eylül 2004.
Erivan’a Yılbaşı Hediyesi: Rusya Ermenistan’ı Saldırı Amaçlı Silahlarla Donatıyor, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:107, Mart 2009, s. 18-20.
Gürcistan ve Azerbaycan Askeri İşbirliğinde, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 15-17.
Ermenilerin Azerbaycan’da Yaptıkları Soykırımlar ve Devam Eden Çözümsüzlük, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 28-38.
Gergin Gündem: Türkiye-Ermenistan Sınır Kapısı Sorunu, Stratejik Analiz,Cilt: 10, Sayı 109, Mayıs 2009, s.30-36.
Gürcistan'da Sıcak gelişmeler:  Tamamlan(ma)mış Devrim, Paylaşılamayan Bölge,Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:110, Haziran 2009, s. 30-36.
ABD-Rusya Rekabeti Bağlamında Manas Üssü Sorunu, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 20-23.
Azerbaycan’da Demografik Gelişmeler Işığında Bazı Tespit ve Tahminler, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 64-72.
İç Savaş Eşiğindeki Kuzey Kafkasya, 21.Yüzyıl Dergisi, Ekim 2009, Sayı:10, s.43-52
Rusya’nın Modernizasyonu Mümkün mü? , 21.Yüzyıl Dergisi, Kasım 2009, Sayı:11, s.69-74
Kafkaslarda Barışa Giden Yol Savaştan mı Geçmeli? , 21.Yüzyıl Dergisi, Aralık 2009, Sayı:12, s.65-74
Türkiye Azerbaycan İlişkilerinin Çok Boyutlu Temelleri, 21.Yüzyıl Dergisi, Ocak 2010, Sayı:13, s.37-54 (Arif Keskin ve Kamil Ağacan’la birlikte)
Bakü'de Kuzey’den Esen Rüzgarlar, 21.yüzyıl Dergisi, Şubat 2010, Sayı:14, s.7-10
 ‘’Ermeni Açılımı’’ Sonrası Türkiye-Azerbaycan İlişkileri, 21.Yüzyıl Dergisi, Mart 2010, Sayı:15, s.45-56
Kırgızistan’da Bitmeyen Devrim mi, Fillerin Tepişmesi mi? , 21.Yüzyıl Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:17, s.33-40
Ankara’dan Medvedev Geçti: İlişkilerin Değerlendirilmesi, 21.Yüzyıl Dergisi, Haziran 2010, Sayı:18, s.49-56.
Sırat Köprüsü Kadar Zorlu Geçiş, 21.Yüzyıl Dergisi, Temmuz 2010, s. 65-72.
Rusya Federasyonu’nun Yeni Askeri Doktrini Bir Tepki Belgesi mi?MSI, Sayı: 054, Nisan 2010, s. 48-54.
Protokoller, “Soykırım Tasarısı” ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri, Türk Yurdu Dergisi,
Kırgızistan Yol Ayrımında: Demokrasiye mi, Otoriterizme mi? 2023 Dergisi, Yıl:9 Sayı:109.
Herkesin Sınıfta Kaldığı Ders: Kırgızistan Olaylarında Okunması Gerekenler, 2023 Dergisi, Temmuz 2010, Sayı: 111, s. 54-58.
Medvedev’in “Eksen Kayması”: Ne Kadar Kayabilir ki? 21.Yüzyıl Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:20, s. 39-48.
Rusya’nın Balkanlar Politikasının Bazı Hususları, 2023 Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:112, s. 54-59.
Kilise Savaşları: Moskova-Kiev-İstanbul, 21. Yüzyıl Dergisi, Eylül 2010, Sayı: 21, s. 31-38.
Kafkasya’daki Silahlanma Rusya-Türkiye İlişkilerinin Neresinde? 21. Yüzyıl Dergisi, Ekim 2010, Sayı: 22, s. 21-28.
Kırgızistan Seçimleri Demokratikleşmeye Vesile Olabilir mi? 21. Yüzyıl Dergisi, Kasım 2010, Sayı: 23, s. 8-10.
Ermenistan'da Anayasal Dönüşüm Süreci ve Anayasanın Temel Özellikleri, Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı: 36, Terazi Yayıncılık, Ankara Kasım 2010, s. 191-218. 
Qırğızıstanda demokratik transformasiya cəhdi, Analitik Baxış, Say:4, SAM,  s. 22-28.
Rusya'nın Afganistan Politikasında Belirsizlik, 21. Yüzyıl Dergisi, Ocak 2011, Sayı: 25, s. 39-45.
Gözetlemeye Devam: Gebele Radar Üssü’nün Modernizasyon, EkoAvrasya, Yıl:4, Sayı: 14, Bahar 2011, s.36-37.
Türkiye-Ermenistan İlişkileri ve Rusya’nın Tutumu, 21. Yüzyıl Dergisi, Şubat 2011, Sayı: 26, s. 15-21.
Rusya: Olgular ve Tahminler Işığında, Mart 2011, Sayı: 27, s. 45-51.
Mağrip’ten Esen Rüzgarın Rusya’da ve Güney Kafkasya’da Etkileri, 21. Yüzyıl Dergisi, Nisan 2011, Sayı: 28,  s.39-46.
 
 
 -       Aktarma ve Çeviri
Sergey Yatsenko, Vusunlar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1, Ankara 2002, s. 776-781. (Rusçadan çeviri)
 Nikolay Bokovenko, Tagar Kültürü, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1., Ankara 2002,s. 518-525. (Rusçadan çeviri)
Sergey G.Skobelev, Vladimir N.Nechiporenko, Stepan V.Pankin, Arkeolojik Kaynaklara Göre Orta Yenisey Kırgızları, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 391-396. (Rusçadan çeviri)
Boris İ.Marşak, Türkler ve Soğdlular, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 170-178. (Rusçadan çeviri)
İrina F.Popova, Orta Asya Türkleri ve Erken Tang Çin Devleti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 127-132. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F.Buryakov, Eski ve Orta Çağ Dönemlerinde Büyük İpek Yolu Üzerinde Orta Asya Türkleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:3., Ankara 2002, s. 234-242. (Rusçadan çeviri)
Yunus Nesibli, Orta Çağ Gürcü Kaynaklarında Türkler, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:4., Ankara 2002, s. 722-730. (Rusçadan çeviri)
Svetlana İ. Valiulina, İdil Bulgarlarında Cam Sanatı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:6., Ankara 2002, s.55-62. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F. Buryakov, Timur, Timurlular ve Bozkırın Türk Göçebeleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:8., Ankara 2002, s. 534-539. (Rusçadan çeviri)
Talaybek Koyçumanov, Temirbek Bobuşev, Sovyet Sonrası Orta Asya Geçiş Ekonomilerinin Sorunları ve Entegrasyonun Geleceği, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.15-23. (Rusçadan çeviri)
Kamil Veli Nerimanoğlu, Azerbaycan’ın Devlet Dili Siyaseti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.244-251. (Azerbaycan Türkçesinden aktarma)
Aman Hanberdiyev, Türkmenistan’da Eğitim ve Bilgisayar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s. 815-827. (Rusçadan çeviri)
Ovez Gündogdiyev, Türkmenlerde Savaş Sanatı ve Silahlar (VI-XVI. yy.), Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.828-833. (Rusçadan çeviri)
Rafael Muhammetdinov, Boşevizm, “Milli” Komünizm ve M.Sultan Galiyev Fenomeni, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.843-853. (Rusçadan çeviri)
Djenish Djunushaliev, Kırgızistan’da 1916 İsyanı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.627-630. (Rusçadan çeviri)
S.Oboznov, Rusya ve Latin Amerika BM`de: İşbirliği Sorunları ve Geleceği, Avrasya Dosyası, BM Özel, İlkbahar 2002, Cilt:8, Sayı:1, s. 225-237. (Rusçadan ceviri, A.İsayev ile birlikte).
Nursultan Nazarbayev, Krizin Anahtarları, Stratejik Analiz, Cilt:10, Sayı:110 Haziran 2009, s. 89-95.

Son ekleyen Ali Asker