Afganistan'da son dönemde gerçekleştirilen kalkınma projeleri içinde ülke ile Özbekistan arasındaki demiryolu projesi önemliler arasındadır.[1] Hayretan-Mezar-i Şerif Demiryolu projesinin 2010 Ekim ayının sonlarına doğru tamamlanacağı açıklanmıştır.[2]

75 km uzunluğunda olan bu demiryolu projesinin 170 milyon ABD dolarına mal olacağı bilinmektedir.[3] İki ülke yetkilileri 16 Ocak .2010 tarihinde Mezar-i Şerif'te bir araya gelerek demiryolu hattının yapımına bir hafta içerisinde başlanıp 2010 yılı sonuna kadar projenin bitirilmesinin planlanıldığını açıklamışlardı. Ayrıca Afganistan Milli (Halk) Menfaatleri Bakanlık Müsteşarlığı Daire Başkanı Dr. Ahmet Şah Vahid, bu proje aracılığı ile kuzeyde yüzlerce insana iş fırsatı doğacağını açıklamıştır. Özbekistan demiryolları müdürü Rahmetov ülkesi ile kuzey Afganistan halkı arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişeceğine vurgu yapmıştır[4].

Bu proje kapsamında iki devlet ve toplum arasındaki ilişkinin daha da gelişeceği ve özellikle kuzey Afganistan'da yaşayan Türkler ile Özbekistan halkı arasındaki kardeşliğin pekişerek işbirliklerinin artacağı düşünülmektedir. Pakistan'ın Peştunlarla, İran'ın Taciklerle ve özellikle Şii kesimle, Tacikistan'ın da Afganistan'daki Taciklerle daha çok yakın oldukları bilinen bir gerçektir. Bu durumda Özbekistan'ın da Afganistan'ın kuzeyinde yaşayan Türk halklarıyla daha güçlü ilişkiler kurabileceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte Özbekistan'ın, Afganistan Özbekleri başta olmak üzere diğer Türk topluluklarıyla yakından ilişki kurması, ülkede yaşayan diğer etnik gruplar tarafından tedirginlikle izlenebilir.

Proje tamamlandıktan sonra, Afganistan'a insani yardım ve ticari malların taşınmasında kolaylık sağlayabileceği gibi Afganistan ekonomisine de katkıda bulunabileceği açıktır. Ayrıca son zamanlarda Pakistan üzerinden ABD birliklerine malzeme taşıyan konvoylara yapılan saldırıların artması üzerine ABD, giderek daha fazla oranda kuzey yolunu tercih edebilir. Amerikan kaynaklarına göre, bugün bile Afganistan'daki ABD birliklerine giden öldürücü olmayan malzemenin yaklaşık olarak % 30-35'lik Tirmiz-Hayretan demiryolu aracılığıyla Afganistan'a ulaşmaktadır. Afganistan Ticaret Bakanı Wahidullah Şehrani ise, Afganistan ithalatının yaklaşık olarak %40'ının bu hat yoluyla gerçekleştiğini açıklamıştır.[6] Bu demiryolunun Mezar-ı Şerif'e kadar uzatılması, Avrupa-Rusya-Orta Asya üzerinden geçen ve Kuzey Tedarik Hattı olarak adlandırılan bu tedarik yolunun kullanımını daha da kolaylaştıracaktır.

Son günlerde Taliban'ın kuzey Afganistan'da faaliyet göstermeye başlaması[5] ile kuzeyin de istikrarsızlığa doğru gittiği bilinmektedir. Koalisyon güçlerinin güneyde Taliban'a baskısının artırması Taliban'ın kuzeyde hareketlenmesine neden olmuştur. Koalisyon güçleri malzemelerinin yeni demiryolu üzerinden taşınması durumunda hem olumlu hem de olumsuz gelişmelerin meydana gelebileceği de düşünülmektedir: Bu durumda Taliban'ın, saldırılarına daha çok kuzeyde ağırlık vermesi ihtimalleri de endişeleri beraberinde getirmektedir. Bölge halkının güvenliği açısından bu durum olumsuzluklar yaratabilir. Diğer taraftan kuzey bölgesini güvenli hale getirmek bölge halkının ticari, ekonomik ve yaşamsal anlamda işine yarayacağı gibi koalisyon güçleri için de hayati önem taşımaktadır. Koalisyon güçlerinin, gerekli malzemelerinin taşınacağı bölgenin muhtemel saldırılara karşı korunma tedbirleri alacağı ve dolayısıyla bölgenin güvenliği için daha çok çaba sarf edeceği düşünülmektedir. Bu da bölge halkı için olumlu bir gelişme olacaktır.

[1] Konu ile ilgili genel bilgiler için bkz: http://www.andrewgrantham.co.uk/afghanistan/tag/mazar-i-sharif/ (15.10.2010)

http://www.rferl.org/content/Afghanistans_First_New_Railroad_On_Track/2190489.html (14.10.2010)

[2] Daha fazla bilgi için bkz: http://www.isaf.nato.int/article/isaf-releases/railway-line-completed-in-northern-afghanistan.html (15.09.2010)

[3] Konu ile detaylı bilgi için bkz: http://www.andrewgrantham.co.uk/afghanistan/railways/hairatan-to-mazar-i-sharif/

[4] http://www.pajhwok.com/dr/2010/01/16

[5]http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2010/10/101015_k02-taleban-sar-e-pol-attack.shtml (15.10.2010)haberin Türkçesi için bakınız: http://www.21yyte.org/tr/yazi.aspx?ID=5745&kat1=1 (16.10.2010)

[6] http://voip-routers.tmcnet.com/news/2009/10/04/4404603.htm (04.10.2009)