< < Astana AGİT Zirvesinden Geriye Ne Kaldı?
 Bu sayfayı yazdır

Astana AGİT Zirvesinden Geriye Ne Kaldı?

Yazan  07 Aralık 2010
Donmuş çatışmalar büyük güçlerin manipüle edecekleri ve pazarlık aracı olarak kullanacaklarını araçlar olmaya devam edecek.

Astana'daki AGİT Zirvesi'ne 56 ülke yöneticilerinin yanı sıra BM, AB, NATO, BDT, KGAÖ gibi örgütlerin temsilcileri de katıldı. AGİT Dönem Başkanı Saudabayev göreve başladıktan sonra eski Sovyet coğrafyasındaki "donmuş münakaşaların" çözümü için kolları sıvadı.[1] Kazakistan görev süresinin sonunda da bu iyimserliğini korudu. Zirve öncesi çok iyimser açıklamalarda bulunan Kazak liderler zirvenin tarihe 21. yüzyılın en başlıca ve önemli olayı olarak gireceğini belirttiler: "Kazakistan kendi rolünü sıra dışa ve yaratıcı bir tarzda ifa etmiş, Kazakistan'ın başkanlığı sayesinde AGİT niteliksel olarak yeni seviyeye yükselmiştir."[2] Ancak çatışmalar çok karmaşık ve barışçıl çözümü oldukça zor olan sorunlar üzerine olduğu için bu girişimlerin bir sonuç getireceğini beklemek aşırı bir iyimserlik olurdu. Bu girişimler ancak Kazakistan'ın imajı açısından olumlu bir gelişme olarak görülebilir.

Zirvede her hangi bir etkin karar alınmadı, bir deklarasyon ile yetinildi. Bu deklarasyon da taraflar arasındaki görüş ayrılıkları yüzünden çok tartışıldı. Bu yüzden Nazarbayev'in basın toplantısı da yaklaşık on saat ertelendi. Eylem planının kabul edilmemesinde Yukarı Karabağ, Gürcistan ve Moldovaüzerindeki güncel tartışmalar etkili oldu.[3] Deklarasyonda taraflar BM Şartı, Helsinki Nihai Senedi, Paris Şartı, Avrupa Güvenlik Şartı ve diğer AGİT belgelerinden temel alanan tüm norm, ilke ve yükümlülüklere taraf olduklarını teyit ettiler. Belgede "İnsan haklarına, temel özgürlüklere, demokrasiye ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterilmeli ve bu saygı güçlendirilmelidir" ifadesi yer aldı. Çatışmalarla ilgili oldukça esnek normlar kullanılmakta olup "AGİT bölgesinde mevcut sorunların barışçı yolla, görüşmelerle belirlenmiş formatlarla, Birleşmiş Milletler Şartı, ayrıca Helsinki Nihai Senedi`nde yansımış norm ve ilkelere saygı göstermekle çözümü yönünde gayretlerini artırmanın önemine" vurgu yapılmıştır.[4]

Astana Zirvesi Batı ve Rusya arasındaki endişelerin ve güvensizliğin daha da derinleşmesine neden oldu. Rusya, Batı'nın tüm askeri ve siyasi yapılanmalarında eşit statüyle bulunmak istemektedir. Medvedev konuşmasında AGİT alanında çatışmaların çözümünde ortak ilkelerin işlenip hazırlanması gerektiğini vurguladı. Bunlar arasında güç kullanmama, tarafların mutabakata varmaları, anlaşmaya varılmış görüşme ve barış formatlarına saygı gösterilmesi, çatışma bölgesindeki sivil halkın haklarının korunması gibi ilkeler yer alacaktır. Medvedev'e göre AGİT potansiyelini kaybetmektedir ve örgütün modernizasyonu gerekmektedir. Rus lider sorunların çözümünde güç kullanılmaması yönünde karar alınması gerektiğini vurgulayarak Gürcistan'ın Güney Osetya'ya saldırısını örnek gösterdi. Saakaşvili'nin bulunmadığı ortamda Medvedev'in bu tür bir açıklama yapması, ardından zirvenin sonunu beklemeden çekip gitmesi, Saakaşvili'nin Medvedev gittikten sonra ortaya koyduğu sert tepki, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan'ın "Karabağ'ı tanıyabilecekleri" yönündeki tehditleri zirvenin küçük çaplı krizlerini oluşturdu.

Üzerinde çokça tartılmış bir belge olan Astana Deklarasyonu üzerine yapılan pazarlıklar belgeyi anlamlı bir içerikten yoksun bırakmış olabilir. Azerbaycan-Ermenistan çatışması, Gürcistan'ın Güney Osetya ve Abhazya'yla ilgili sorunları, Moldova'nın Prednestrovye sorunu gibi gergin konular zirve sürecini olumsuz yönde etkiledi. Zirvede kabul edilen belge 1975'de kabul edilmiş Helsinki Nihai Belgesinin bazı temel ilkelerini onayladı veya tamamladı.

Obama Astana zirvesine katılmadı. Bu yılın başında zirvenin yapılacağına ilişkin tartışmalar yaşanırken Washington Astana'ya mesaj vererek Amerikan yönetiminin "sadece kolektif resim çektirmek için zirveye katılmayacağını" söylemişti. Obama'nın zirveye katılmaması Kazakistan'daki demokratikleşme sürecinden memnun kalmadığının bir ifadesi olarak düşünülebilir.[5] Zirve öncesindeki toplantıya ise Freedom House, Norveç ve Moskova Helsinki Grubu, Soros Vakfı gibi birçok sivil toplum örgütü katılmıştır. BDT'nin tüm cumhuriyetlerinden katılımcıların da yer aldığı bu toplantının amacı post Sovyet cumhuriyetlerde insan hakları ihlallerini gündeme getirmektir.

Kazakistan hükümetinin organizasyon için yaptığı maddi fedakarlık da düşünüldüğünde zirvenin ülke için iyi bir tanıtım değeri olduğu söylenebilir. AGİT ile ilgili daha büyük beklentilerin gerçekleşmesi zaten belki çok mümkün değildi. AGİT'in dönem başkanlğını devralan Litvanya'nın Cumhurbaşkanı Dalia Grybauskaite konuşmasında ülkesinin de dondurulmuş sorunların çözümüne katkıda bulunmaya gayret edeceğini söyledi. Ancak sorunların çok boyutlu ve çetrefilli karakteri ilerleme sağlamanın oldukça güç olduğunu düşüdürmektedir. Donmuş çatışmalar büyük güçlerin manipüle edecekleri ve pazarlık aracı olarak kullanacaklarını araçlar olmaya devam edecektir.

 

 

[1] Avropa bacarmadı, Astana bacaracaq?, http://www.ekspress.az/2010/02/18/get=7006

[2] Саммит ОБСЕ в Астане войдет в историю - советник президента Казахстана, http://trend.az/news/politics/1768551.html

[3] Astana Agit Zirvesi'nde Alnının Akıyla Çıtı, http://www.haberler.com/astana-agit-zirvesi-nde-alninin-akiyla-citi-2392992-haberi/

[4] AGİT Zirvesi çerçevesinde Astana Deklarasyon'u kabul edildi, http://www.1news.com.tr/azerbaycan/siyaset/20101203094746113.html

[5]Саммит ОБСЕ в Астане: оценивают эксперты, http://www.voanews.com/russian/news/former-ussr/summit-osce-2010-12-02-111212634.html

Ali Asker

İlk Öğretim-Lise:: Alpan Köy-Azerbaycan

Üniversite: Azerbaycan Teknik Üniversitesi- Bakü Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi (2 Üniversite)

Yüksek Lisans: Marmara Üniversitesi SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

Doktora: Ankara Ü. SBE Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Genel Kamu Hukuku

 

Uzmanlık Alanı: Rusya, Orta Asya, Kafkaslar. Demokratikleşme ve Rejim Değişimleri. Türk Dünyası çalışmaları.

 

Bildiği Diller:

Rusça

Azerbaycanca

Bugüne Kadar Çalıştığı Yerler:

1993-1996 İmpuls LTD Şirketi, Genel Müdür danışmanı

1998-2000 Millet gezetesi (Azerbaycan, temsilci muhabir)

2007-2010 (Ayna ve Zerkalo gazeteleri Türkiye temsilcisi)

2009 – ASAM

2009- 21. Yüzyıl T.E.

 

Bilimsel Çalışmalar
Kitaplar
a) Telif Eserler
Azərbaycan hüquq tarixi:cinayət hüququ (qədim zamanlardan 1920-ci ilədək), Azərnəşr, Bakı, 1999, (Mehman Dəmirli ilə birlikdə), 200 s.
Kaymakam Adaylığı Sınavına Hazırlık (Editörler: Tezel Öçal ve Zehra Odyakmaz), Savaş Yayınları, Ankara 2004, 1159 sayfa
Konu Anlatımlı –Testli Anayasa Hukuku, İdare Hukuku ve İdari Yargı (Zehra Odyakmaz ve Ümit Kaymakla birlikte), 1. baskı (448 sayfa), 2. baskı (522 sayfa). 2004 (1. baskı), Ankara 2004 (2. baskı)
Soykırımdan fazlası (Kafkaslarda Ermenilerin yaptıkları mezalim ve Hocalı soykırımı üzerine)- belgesel senaryosu, 43 dak. (tamamlanma aşamasında)
 
b) Çeviri, Aktarma, Derleme, Düzenleme ve Editörlük
Yeni Anayasalar: BDT ve Baltık Ülkeleri, (Dr. Abdurrahman Eren’le birlikte), TİKA Yayınları, Ankara 2005, (Rusça, Ukraynaca, Türkmence, Özbekçe ve Azerbaycan Türkçesinden aktarma ve çeviri, düzenleme, açıklama ve Giriş Makalesi)
Mirza Bala Mehmetzade, Azerbaycan Misak-i Millisi, (Elşad Mahmudov’la birlikte), Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, Ankara 2002, , 87 s., (Osmanlıcadan aktarma ve şerhler)
 
Şahidin Xatirələri, AHC maliyyə naziri Əbdüləli Əmircanın xatirələri Ayna gazetesi, 1, 8, 15, 29, aprel 2006. (Türkiye Türkçesinden Azerbaycan Türkçesine aktarma, kitap olarak yayın aşamasında)
Hüseyin İsmayılov, Azerbaycan’da Aşık Sanatı, Alpan Yayınları, Ankara, 2008, (Azerbaycan Türkçesinden Aktarma, Mahire Gayıbova ile birlikde).
Cemil Hasanlı, Soğuk Savaşın Sınav Meydanı: Türkiye-SSCB İlişkileri, Bilgi Yayınları, Ankara, 2010 (Baskı aşamasında)
 
Tezler:
Doktora: Eski Sosyalist Ülkelerde Siyasi Rejim Değişmeleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku, (Dnş. Prof.Dr.Anıl Çeçen) Ankara 2007, 391 s.
Yüksek Lisans: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında Devlet Sistemi ve Temel Öğeleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı/Genel Kamu Hukuku,  (Dnş.: Prof.Dr. Mehmed Akad İstanbul,, 2000, s.137.
 
Makaleler
-       Telif
Auen Kilsə Qanunnaməsində cinayət hüququ normaları (Mehman Demirli ile Birlikte), Qanun, Bakı 1996.
Mədinə şəhər dövlətinin təşəkkülü və konstitusiyasının əsas cəhətləri, Qanun No:8, Bakı 1997.
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına Göre Devlet Organlarının Yapısı ve İşleyişi, Yeni Türkiye Dergisi (Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı), Ankara 2003, s. 207,
Azerbaycan Cumhuriyetinde Kadın Hakları ve Günümüz Sorunları, Yıl: 1, Sayı: 1, s. 21-23. Türk Dünyası İnsan Hakları Bülteni, Ankara, Eylül 2004.
Erivan’a Yılbaşı Hediyesi: Rusya Ermenistan’ı Saldırı Amaçlı Silahlarla Donatıyor, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:107, Mart 2009, s. 18-20.
Gürcistan ve Azerbaycan Askeri İşbirliğinde, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 15-17.
Ermenilerin Azerbaycan’da Yaptıkları Soykırımlar ve Devam Eden Çözümsüzlük, Stratejik Analiz, Cilt: 9, Sayı:108, Nisan 2009, s. 28-38.
Gergin Gündem: Türkiye-Ermenistan Sınır Kapısı Sorunu, Stratejik Analiz,Cilt: 10, Sayı 109, Mayıs 2009, s.30-36.
Gürcistan'da Sıcak gelişmeler:  Tamamlan(ma)mış Devrim, Paylaşılamayan Bölge,Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:110, Haziran 2009, s. 30-36.
ABD-Rusya Rekabeti Bağlamında Manas Üssü Sorunu, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 20-23.
Azerbaycan’da Demografik Gelişmeler Işığında Bazı Tespit ve Tahminler, Stratejik Analiz, Cilt: 10, Sayı:111, Temmuz 2009, s. 64-72.
İç Savaş Eşiğindeki Kuzey Kafkasya, 21.Yüzyıl Dergisi, Ekim 2009, Sayı:10, s.43-52
Rusya’nın Modernizasyonu Mümkün mü? , 21.Yüzyıl Dergisi, Kasım 2009, Sayı:11, s.69-74
Kafkaslarda Barışa Giden Yol Savaştan mı Geçmeli? , 21.Yüzyıl Dergisi, Aralık 2009, Sayı:12, s.65-74
Türkiye Azerbaycan İlişkilerinin Çok Boyutlu Temelleri, 21.Yüzyıl Dergisi, Ocak 2010, Sayı:13, s.37-54 (Arif Keskin ve Kamil Ağacan’la birlikte)
Bakü'de Kuzey’den Esen Rüzgarlar, 21.yüzyıl Dergisi, Şubat 2010, Sayı:14, s.7-10
 ‘’Ermeni Açılımı’’ Sonrası Türkiye-Azerbaycan İlişkileri, 21.Yüzyıl Dergisi, Mart 2010, Sayı:15, s.45-56
Kırgızistan’da Bitmeyen Devrim mi, Fillerin Tepişmesi mi? , 21.Yüzyıl Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:17, s.33-40
Ankara’dan Medvedev Geçti: İlişkilerin Değerlendirilmesi, 21.Yüzyıl Dergisi, Haziran 2010, Sayı:18, s.49-56.
Sırat Köprüsü Kadar Zorlu Geçiş, 21.Yüzyıl Dergisi, Temmuz 2010, s. 65-72.
Rusya Federasyonu’nun Yeni Askeri Doktrini Bir Tepki Belgesi mi?MSI, Sayı: 054, Nisan 2010, s. 48-54.
Protokoller, “Soykırım Tasarısı” ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri, Türk Yurdu Dergisi,
Kırgızistan Yol Ayrımında: Demokrasiye mi, Otoriterizme mi? 2023 Dergisi, Yıl:9 Sayı:109.
Herkesin Sınıfta Kaldığı Ders: Kırgızistan Olaylarında Okunması Gerekenler, 2023 Dergisi, Temmuz 2010, Sayı: 111, s. 54-58.
Medvedev’in “Eksen Kayması”: Ne Kadar Kayabilir ki? 21.Yüzyıl Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:20, s. 39-48.
Rusya’nın Balkanlar Politikasının Bazı Hususları, 2023 Dergisi, Ağustos 2010, Sayı:112, s. 54-59.
Kilise Savaşları: Moskova-Kiev-İstanbul, 21. Yüzyıl Dergisi, Eylül 2010, Sayı: 21, s. 31-38.
Kafkasya’daki Silahlanma Rusya-Türkiye İlişkilerinin Neresinde? 21. Yüzyıl Dergisi, Ekim 2010, Sayı: 22, s. 21-28.
Kırgızistan Seçimleri Demokratikleşmeye Vesile Olabilir mi? 21. Yüzyıl Dergisi, Kasım 2010, Sayı: 23, s. 8-10.
Ermenistan'da Anayasal Dönüşüm Süreci ve Anayasanın Temel Özellikleri, Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı: 36, Terazi Yayıncılık, Ankara Kasım 2010, s. 191-218. 
Qırğızıstanda demokratik transformasiya cəhdi, Analitik Baxış, Say:4, SAM,  s. 22-28.
Rusya'nın Afganistan Politikasında Belirsizlik, 21. Yüzyıl Dergisi, Ocak 2011, Sayı: 25, s. 39-45.
Gözetlemeye Devam: Gebele Radar Üssü’nün Modernizasyon, EkoAvrasya, Yıl:4, Sayı: 14, Bahar 2011, s.36-37.
Türkiye-Ermenistan İlişkileri ve Rusya’nın Tutumu, 21. Yüzyıl Dergisi, Şubat 2011, Sayı: 26, s. 15-21.
Rusya: Olgular ve Tahminler Işığında, Mart 2011, Sayı: 27, s. 45-51.
Mağrip’ten Esen Rüzgarın Rusya’da ve Güney Kafkasya’da Etkileri, 21. Yüzyıl Dergisi, Nisan 2011, Sayı: 28,  s.39-46.
 
 
 -       Aktarma ve Çeviri
Sergey Yatsenko, Vusunlar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1, Ankara 2002, s. 776-781. (Rusçadan çeviri)
 Nikolay Bokovenko, Tagar Kültürü, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:1., Ankara 2002,s. 518-525. (Rusçadan çeviri)
Sergey G.Skobelev, Vladimir N.Nechiporenko, Stepan V.Pankin, Arkeolojik Kaynaklara Göre Orta Yenisey Kırgızları, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 391-396. (Rusçadan çeviri)
Boris İ.Marşak, Türkler ve Soğdlular, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 170-178. (Rusçadan çeviri)
İrina F.Popova, Orta Asya Türkleri ve Erken Tang Çin Devleti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:2., Ankara 2002, s. 127-132. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F.Buryakov, Eski ve Orta Çağ Dönemlerinde Büyük İpek Yolu Üzerinde Orta Asya Türkleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:3., Ankara 2002, s. 234-242. (Rusçadan çeviri)
Yunus Nesibli, Orta Çağ Gürcü Kaynaklarında Türkler, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:4., Ankara 2002, s. 722-730. (Rusçadan çeviri)
Svetlana İ. Valiulina, İdil Bulgarlarında Cam Sanatı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:6., Ankara 2002, s.55-62. (Rusçadan çeviri)
Yuriy F. Buryakov, Timur, Timurlular ve Bozkırın Türk Göçebeleri, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:8., Ankara 2002, s. 534-539. (Rusçadan çeviri)
Talaybek Koyçumanov, Temirbek Bobuşev, Sovyet Sonrası Orta Asya Geçiş Ekonomilerinin Sorunları ve Entegrasyonun Geleceği, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.15-23. (Rusçadan çeviri)
Kamil Veli Nerimanoğlu, Azerbaycan’ın Devlet Dili Siyaseti, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.244-251. (Azerbaycan Türkçesinden aktarma)
Aman Hanberdiyev, Türkmenistan’da Eğitim ve Bilgisayar, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s. 815-827. (Rusçadan çeviri)
Ovez Gündogdiyev, Türkmenlerde Savaş Sanatı ve Silahlar (VI-XVI. yy.), Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:19., Ankara 2002, s.828-833. (Rusçadan çeviri)
Rafael Muhammetdinov, Boşevizm, “Milli” Komünizm ve M.Sultan Galiyev Fenomeni, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.843-853. (Rusçadan çeviri)
Djenish Djunushaliev, Kırgızistan’da 1916 İsyanı, Türkler (Editörler: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Cilt:18., Ankara 2002, s.627-630. (Rusçadan çeviri)
S.Oboznov, Rusya ve Latin Amerika BM`de: İşbirliği Sorunları ve Geleceği, Avrasya Dosyası, BM Özel, İlkbahar 2002, Cilt:8, Sayı:1, s. 225-237. (Rusçadan ceviri, A.İsayev ile birlikte).
Nursultan Nazarbayev, Krizin Anahtarları, Stratejik Analiz, Cilt:10, Sayı:110 Haziran 2009, s. 89-95.

Son ekleyen Ali Asker