Bağımsız Devletler Topluluğu, Kafkasya ve Karadeniz ülkeleri Sosyalist Partilerinin 11 Ekim`de yapılan toplantısı Bakü`de gerçekleşti. Toplantıya Ermenistan`ın muhalif konumundaki ve Türk düşmanlığı ile seçilen Taşnak Partisinin iki yöneticisi Mario Nalbandyan ve Kiro Manoyan`ın da katılması Azerbaycan siyasi çevrelerini karıştırdı. Karabağ Azatlık Teşkilatı Taşnakların Bakü`ye gelişlerine itiraz olarak gösteri düzenledi.
Taşnak Partisi Yöneticilerinin Bakü`deki toplantıya katılmaları tartışılırken, bir haber de Almanya`dan geldi. Potsdam'da 7 Ekim tarihinde Ermenistan`ın Ermeni Milli Harekatı, Gürcistan`ın Cumhuriyet Partisi ve Azerbaycan`ın Müsavat Partisi arasında üçlü bir deklarasyon imzalandı. Liberal kesimli parti liderleri Aram Manukyan, David Usupaşvili ve İsa Kamber arasında imzalanan deklarasyonda Güney Kafkasya ülkeleri arasında güvenliğin artırılması ve bölgesel sorunların çözümü amacı ile diyalog kurulması öngörülüyor.
Deklarasyonda, "Güney Kafkasya`nın geleceğinin bölgesel sorunların barışçı yollarla çözümünden, emektaşlığın geliştirilmesinden ve bölgenin Avrupa'ya entegrasyonundan geçtiği" ifade ediliyor. "Bu deklarasyonu imzalayan bizler bölgedeki tüm demokratik güclerle emektaşlığa hazır olduğumuzu belirtiyoruz" deniyor.
Ermeni Milli Harekatı üyelerinden, Eski Gümrük Bakanı Erdjanik Abgaryan açıklamada bulunarak, deklarasyonun Güney Kafkasya`da diyalogun başlaması için iyi bir zemin oluşturduğunu vurguladı. Deklarasyonda demokrasinin ön planda tutulduğunu hatırlatan Abgaryan deklarasyon gereği bölgede insan hakları, siyasi tutuklular gibi konuların mercek altında tutulması gerektiğini dile getirdi. Abgaryan deklarasyonun toprak sorunlarının çözümüne etkileyecek nitelikte olmadığını söylese de, taraflar arasında diyalogun geliştirilmesine de yardımcı olabileceğini sözlerine ekledi.
Ermeni Milli Harekatı üyelerinden, Eski Erivan Belediye Başkanı Vaagn Hacatryan da bir açıklamada bulunarak, liberal partiler arasında imzalanan deklarasyonun bölge için öneminin altını çizdi: "Avrupa'ya entegre olmak isteyen devletler insan haklarına aykırı siyaset yürütmemeli, siyasi tutuklular bulundurmamalıdırlar. Deklarasyon üç ülkedeki yönetime göstermeli ki, sorunların çözümüne yalnızca demokrasi reformlar yolu ile ulaşmak olur".
Buna rağmen, Ermenistan tarafından deklarasyonu eleştirenler de var. Hakim Cumhuriyet Partisi Basın Danışmanı Eduard Şarmazanov Potsdam`da sözkonusu deklarasyon imzalayan Ermeni Milli Harekatı`ndan "her türlü" adım beklediklerini kaydetti. Şarmazanov imzalanan deklarasyonun geleceği ile ilgili açıklama vermekten vazgeçti.
Almanya`dan geri dönen İsa Kamber ise Potsdam`da imzalanan deklarasyonla ilgili açıklamasında sadece bu senedin önemli olduğu sözleri ile yetindi. Azerbaycan yönetiminin deklarasyona imza atan Müsavat Başkanını eleştireceğine kesin gözüyle bakılıyor. Ayrıca, İsa Kamber milliyetçi taraftarlarının da eleştirileri ile yüzleşebilir. "Parlamento seçimleri öncesinde Musavat Başkanının Ermeni Milli Harekatı ile ortak deklarasyon imzalamasına ne gerek var idi" sorusu ağır basıyor.
Bu arada, Ermenistan Demokrat Partisi Basın Danışmanı Ruben Baxşyan da açıklamada bulunarak, Azerbaycanda ayni isimli parti ile görüşmelere hazır olduklarını söyledi. "Diyalog ve konuşmak savaştan daha iyi" belirten Baxşyan diyaloga hazır olduklarını bir kez daha ileri sürdü.
Öte yandan, Azerbaycan Demokrat Partisi Başkanı Serdar Celaloğlu Ermeni taraftaşları ile görüşmeğe ve fikir alış-verişinde bulunmağa hazır olduğunu söylemişti. Celaloğlu bölgede barışa ve istikrara ulaşılması için Ermeni meslektaşları ile istenilen üçüncü ülkede görüşmeğe hazır olduğunu söylemişti.
Böylece, savaş durumunda olan Azerbaycan`la Ermenistan yeni bir aşama içine girmektedir. Artık iki ülkenin Cumhurbaşkanının görüşmelerinin yanı sıra, iki ülkenin muhalefet partileri de sürekli fikir alış-verişinde bulunacaklar. Bunun Yukarı Karabağ sorununun çözümüne ve işgal altındaki toprakların boşaltılmasına ne gibi katkısı olacağını zamanla yanıt bulabiliriz.
Elhan Şahinoğlu,
"Atlas" Araştırmalar Merkezi Başkanı
