ABD Başkanı Joe Biden ile Putin uzun süreli beklentilerin ardından sonunda görüşüyor. Biden’ın ABD başkanı olarak göreve başlamasından bu yana ilk kez yüz yüze görüşme gerçekleştirecek ikili 16 Haziran’da Cenevre’de görüşecek. Daha önce 2011 yılında Biden’ın, Obama’ya başkan yardımcılığı yaptığı dönemde 2011 yılında Moskova’da bir araya gelmişlerdi. Biden göreve gelmesinden kısa bir süre sonra Putin’i ABD seçimlere karışmak ile suçlamış, ‘’katil’’ ve ‘’bedel ödeyecek’’ifadelerini kullanmıştı. Ancak, yakın zamanda yapılan açıklamalar ve ifadeler gerginliği en azından bir miktar azaltacak düzeyde. Görüşmeler boyunca birden fazla konunun ele alınması bekleniyor. Zirvenin en önemli gündem maddeleri bazıana başlıklarda toplanabilir.
Siber Saldırılar
2016 yılında Donald Trump’ın başkan seçilmesi ile sonuçlanan seçimlere müdahale iddiası ile siber saldırılar ilk kez gündeme gelmişti. Geçtiğimiz günlerde JBS, Solarwinds gibi birçok Amerikan firmasının uğradığı siber saldırılara ilişkin Beyaz Saray yönetimi, Moskova’yı sorumlu tutmuştu. Biden bu konu üzerine yaptığı açıklamada Putin’in bu saldırıları önlemekte önemli bir rol üstlenebileceğini öne sürmüştü. Beyaz Saray yetkilileri tarafından ise defalarca kez siber güvenlik için yeni adım ve yaptırım vurgusu yapılmıştı. Öte yandan Moskova yönetimi ise siber saldırılarda mağdur tarafın kendisi olduğunu iddia ediyor. Bu sebepten ötürü Kremlin tarafından 2020 yılında ‘’küresel bir anlaşma’’ önerisi yapılmıştı. Ancak, bu öneri uluslararası gündemde bir muhatap bulamamıştı.
İnsan Hakları
Biden tarafından yapılan açıklamalara göre, insan hakları ihlalleri de bu görüşmede bir başlık görevi görecek. Biden’ın bukonuya yönelik suçlayıcıifadelerinin ardından, Kremlin, Biden’ınbu açıklamalarını iç işlerine karışmak olarak algılamış, aynı sertlikte cevap vermişti. Bu iddiaların başlangıcı Kremlin’in bir numaralı rakibi Navalny’nin 2020 yılında zehirlenmesi ve hapse atılması ile olmuştu. Bu konu ile dolaylı da olsa alaka içeren bir diğer husus ABD’de yaşanan kongre baskının ardından Rusya yönetiminin baskından sorumlu Trump yanlısı göstericilere saygı ile yaklaşması oldu. Rusya da defalarca kez ABD’deki siyasi baskıyı saçmalık derecesinde bulduğu açıklamış ve gündemine taşımıştı. Zirvede, bu başlık adı altında iki lider de birbirine ithamlarda bulunacaktır.
Ukrayna Meselesi
Yakın zamanda iki komşu ülke Ukrayna ve Rusya arasında ipler gerilmişti. Cenevre görüşmesi öncesinde Biden, Ukrayna Başkanı Zelenski’yi telefonla arayarak yapılacak zirvede Ukrayna’nın egemenliğini ‘’sağlam bir şekilde savunacağına’’ dair güvence vermişti. Twitter hesabından bu açıklamayı yapan Zelenski ayrıca Biden’ın kendisini Washington’a davet ettiğini açıklamıştı. Görüşmede, Ukrayna’nın, Rusya’dan savaş tazminatı talep etmesi görüşmeye ilişkin önemli bir yer tutabilir. Rusya, Ukrayna arasında gerilimler başladığından bu yana sınırlara askerler yığılmıştı. Ancak bu günlerde Rusya, Ukrayna’ya bazı yaptırımlar uygulama düşüncesi taşıyor. ABD birçok kez gerilimi azaltma çağrısında bulunmuş, bu konuya dair endişelerini dile getirmişti.
Askeri Genişleme
Aslında zirveye ilişkin tüm konuların temelinde stratejik denge yatıyor. Rusya’nın Ukrayna politikası, devam eden Suriye sorunu ve Kuzey kutbundaki anlaşmazlıklar sonucunda iki ülke de birbirini suçlayıcı ifadelerde bulunmuştu. Görüşmeye ilişkin Dünya basınına yansıyan haberlerde, İki liderin de teslim olmak istemediği, zirvede bir güç savaşı yaşanacağı ifade edildi. Biden, Avrupa ile sıkı ilişkiler içerisinde olmanın etkisi ile Putin ile görüşecek ancak, Putin de güçlü kozlara sahip. Kremlin sözcüsü Peskov, Rusya’nın NATO’ya girmemesinin hiçbir garantisi olmadığı açıklamasında bulunmuştu. Rus liderPutin ise NATO’nun ülke sınırlarına bu kadar yaklaşmasını güvenliği etkileyecek kadar önemli bir husus olduğu işaretinde bulunmuştu.
Zirve Üzerine
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Cenevre’de yapılacak bu görüşme için büyük beklentiler taşımadığını, bir atılım yaşanacağına dair bir yanılsama içinde olmadıklarını ifade etmişti. Yine de tüm Dünya’nın gözü bu görüşmelerde olacak. Biden, Rusya ile öngörülebilir ve istikrarlı bir ilişki istediklerini dile getirmişti. Moskova’nın da aksi yönde bir girişim içerisinde bulunmayacağı aşikâr. Ancak, Biden Amerikan halkına ve Rusya’ya bir mesaj verme amacında bulunabilir. Avrupa’ya ve halkına görüşmelerde sert ama uzlaşıcı yönünü göstermek isteyecektir.Putin ise Rusların eski süper güç muhataplığını tekrar kazanmak isteyecektir. Putin konu üzerine daha detaylı açıklamalar da bulunmazken yalnızca olumlu geçmesini temenni ettiğini belirtmişti.
Değerlendirme
Görüşmenin tarih ve detaylarının açıklanması oldukça uzun sürdü. Bu sebeple iki tarafın da görüşme içingerekli hazırlıkları tamamlamış olması bekleniyor. Büyük değişimler, büyük mesajlar içeren bir görüşme olması beklenmese de ilk yüz yüze görüşme sıfatını taşıyacağı için uluslararası arenada oldukça kritik bir öneme sahip. Siber saldırılar ve insan hakları meseleleri soyut olarak kalacağı için ısrarcı tutum ve baskın bir tavır olmayacaktır. Ancak, Ukrayna meselesi, Belarus meselesi, askeri ve diplomatik diğer konular zirvenin süresinde önemli bir yer kaplayacaktır. Görüşmelerin, Biden’ın Avrupa ziyaretinden sonra gerçekleşmesinin etkisi de görüşmelere yansıyacaktır. Özellikle, İngiltere her ne kadar eski gücünü kaybetmiş, inzivaya çekilmiş de olsa diplomasi için çok önemli bir figür. ABD tarafına Biden, Johnson görüşmesi minimal de olsa bir etkide bulunabilir. ABD bu süre zarfında Avrupa’nın desteğini arkasında hissetmek istiyor.Biden’ın ilk ziyaret kapmasında çıkacağı bu tur bir başlangıç görevi görecektir. Biden bu ziyaret çerçevesinde Trump’dan farklı olan politikasını ve mizacını yansıtmaya çalışacaktır. Zirvede gündemi yerinden oynatacak tartışmalar, kararlar alınmasa bile zirvenin ardından iki ülkenin de gündemi oldukça yoğun olacaktır. Beyaz Saray sözcüsü hiçbir ön koşul koyulmadığını açıklamasından da anlaşıldığı üzere görüşmenin sakin ve düşük tansiyonlu ilerlemesi bekleniyor. Zirvede Türkiye ve S400 hava savunma sistemi meselesine ilişkin bir ayrıntı iki taraftan da paylaşılmadı. Zirveye dair üçüncü bir cephe iseÇin. Rusya’nın Çin Büyükelçisi Denisov, Biden-Putin zirvesine ilişkin önemli sorunlara çözümler beklemediğini açıkladı. ABD’nin Rusya’ya karşı tutumu sonucunda Rusya-Çin ilişkilerinde bir değişiklik gerçekleşmeyeceğini ifade etti. Zirvenin ikili ilişkilere etkisinden ziyade global basın tarafından nasıl yorumlanacağı ve ilerleyen süreçte ne gibi etkilere sebep olacağı asıl odaklanılması gereken noktadır.
https://turkish.aawsat.com/home/article/3017436/biden-ve-putin’-zirvede-tartışacakları-en-önemli-5-konu
https://turkish.aawsat.com/home/article/3018031/lavrov-putin-ve-biden-zirvesinden-büyük-beklentimiz-yok
https://www.bbc.com/news/world-us-canada-57244860
https://www.indyturk.com/node/369291/dünya/putin-biden-ile-görüşmeden-olumlu-sonuçlar-bekliyorum
https://www.npr.org/2021/06/09/1004394359/biden-heads-to-europe-to-convince-allies-the-united-states-has-their-backs
https://www.globaltimes.cn/page/202106/1225916.shtml
