ABD Başkanı Joe Biden bu ay sırasıyla 10 Haziran’da İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile bir araya gelecek; 11-13 Haziran’da İngiltere’de G7 Zirvesine ve 14 Haziran’da Brüksel’de NATO Zirvesi’ne katılacak; 15 Haziran’da ise yine Brüksel’de ABD-Avrupa Birliği zirvesine katılacak; son olarak 16 Haziran’da ise Cenevre’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le görüşecek. Biden, Washington Post’tailk yurt dışı seyahati öncesi yapacağı görüşmeler ve öne çıkaracağı gündemleri anlattığı “Avrupa’ya yapacağım seyahat ABD’nin dünyadaki demokrasileri bir araya toplamasıyla ilgili” başlıklı bir makale yazdı. Bu makalesinde seyahatiyle ilgili önemli ipuçları verdi.
G7 Zirvesi
G7 zirvesi, pandemiyle geçen 1.5 yıldan sonra liderlerin yüz yüze gerçekleştireceği ilk önemli diplomatik toplantı olacak. İngiltere’nin ev sahipliğinde 11-13 Haziran tarihlerinde yapılacak G7 zirvesine Kanada, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve ABD hükümet ve devlet başkanları katılacak. 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakı sonrası G8 üyeliği askıya alınmıştı, o zamandan beri zirve G7 olarak devam ediyor. Zirveye G7 üyeleri olmayan Güney Kore, Hindistan ve Avustralya liderleri de Boris Johnson’ın davetiyle birlikte katılacak. Bu 10 lider, demokrasi altında yaşayan dünya nüfusunun %60’ını temsil edecek. G7 Zirvesi Güvenlik Konseyi gibi yasal herhangi bir güce sahip değil ancak burada alınacak bazı kararların küresel etkileri olabilir. Eski İngiltere Başbakanı Gordon Brown’da pazar günü CNN’e verdiği demeçte, görüşmenin ABD ve dünya için çok önemli olduğunu aktararak, "Uluslararası iş birliği yeniden kurulacak mı yoksa hala milliyetçiliğin, korumacılığın ve bir dereceye kadar izolasyonun egemen olduğu bu dünyada mıyız?" sorusunu yöneltti.
Cornwall kentindeki sahil beldesi Carbis Bay’da düzenlenecek zirvede liderlerin masasında en önemli konu olarak pandemi var ve “hepimizi gelecek pandemilerden koruyabilecek daha güçlü bir küresel sağlık sistemi" de bu konunun içinde. İklim krizi ve ticari ilişkilerden Rusya ve Çin, Suriye, Ukrayna, Myanmar, Doğu Akdeniz ve Afganistan’daki çatışmalara kadar pek çok konu ele alınacak. Mayıs ayında Londra’da bir araya gelen G7 dışişleri bakanları zirvesinde toplantının ipuçları verilmişti.
Dışişleri bakanları üç günlük buluşmada Çin ve Rusya’ya karşı izleyecekleri stratejiyi ele almışlardı. ABD Dışişleri Bakanı AntonyBlinken, “Ülkelerimizin on yıllardır çok fazla yatırım yaptığı uluslararası kurallara dayalı düzeni korumaya çalışıyoruz” demiş, Çin veya başka bir devlet, bu düzeni sorgularsa, “ayağa kalkar ve düzeni savunuruz” ifadelerini kullanmıştı.Beyaz Saray Sözcüsü JenPsaki tarafından Biden'ın burada kamu sağlığı, ekonomik iyileşme, iklim değişikliği gibi konuları vurgulayacağı aktarıldı. Joe Biden ise Washington Post’a yazdığı makalesinde "İster her yerde Covid-19 pandemisini bitirmek, ister yükselen iklim krizinin gerekliliklerini yerine getirmek ya da Çin ve Rusya hükûmetlerinin zarar veren adımlarına karşı durmak olsun, ABD dünyaya güçlü bir pozisyondan liderlik etmeli." dedi. Biden makalesinde ayrıca ‘‘Bu küresel belirsizlik anında, dünya hala yüzyılda bir görülen bir salgınla boğuşuyorken, bu gezi Amerika'nın müttefiklerimize ve ortaklarımıza yenilenen bağlılığını gerçekleştirmekle ilgili’’ diye yazdı. Joe Biden’dan önceki ABD Lideri Donald Trump G7 ve benzeri uluslararası oluşumlara mesafeli tutumuyla biliniyordu. Biden ise Trump’ın aksine G7, NATO gibi uluslararası birlikteliklere ve transatlantik ittifaklara özel önem atfediyor.Kraliçe 2. Elizabeth’in ise G7 zirvesinin kapanışına denk gelen 13 Haziran'da Joe-Jill Biden çiftini Windsor Kalesi'nde kabul edeceği duyuruldu. Biden, rekor süredir tahtta oturan 95 yaşındaki Elizabeth’in görüşme gerçekleştireceği 13. ABD Başkanı olacak.
NATO Liderler Zirvesi
14 Haziran’da ise Brüksel’deki zirvede NATO liderleri bir araya gelecek. 30 liderin katıldığı NATO zirve toplantısı, açılış töreninden sonra, her liderin konuşması için sadece beş dakikasının olacağı 2,5 saatlik kısa bir oturumdan oluşacak. NATO’nun 2030 programı ve raporu, zirvede konuşulacak en önemli konulardan olacak. “NATO 2030: Yeni Bir Çağ İçin Birliktelik” başlıklı rapor 138 tavsiye içeriyor ve NATO’nun 2010 yılında kabul ettiği stratejik konseptin yenilenmesi amacını taşıyor. Liderlerin siber savaş, yapay zekâ, dezenformasyon, “ortaya çıkan yıkıcı teknolojiler” ve çok sayıda diğer konulardaki yeni zorluklarla başa çıkmak için NATO'nun stratejik konseptinin nasıl yeniden şekillendirileceği konusunda önümüzdeki süreçte anlaşması gerekecek. Zirvede Afganistan'dan çekilmeden askeri harcamalara, Rusya ve Çin'e, ticaret anlaşmazlıkları ve tarife sorunlarından iklim ve aşı diplomasisine kadar tartışılması gereken ciddi konular var.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg NATO’nun 2030 vizyonunu açıklarken, soru üzerine Türkiye’nin önemine de değindi. "Türkiye’nin önemli bir NATO müttefiki olduğunu hatırlamamız önemli. Haritaya şöyle bir baktığımızda topraklarının önemini, büyüklüğünü ve aynı zamanda Irak ve Suriye’ye sınırı olan tek NATO ortağı olduğunu fark edebiliriz. Türkiye’nin altyapısı ve havaalanları IŞİD ile mücadelede fazlasıyla önemliydi." Türkiye'nin IŞİD'e karşı küresel koalisyonda önemli bir rol oynadığının altını çizen Stoltenberg, "'Güney mahallemizi' istikrarlaştırmak için NATO üyesi Türkiye ile yakından çalışmaya devam edeceğiz." dedi. Stoltenberg, Türkiye'nin aynı zamanda göçmen ve sığınmacı krizi için de kritik konumda bulunduğunu anımsattı.
Biden Washington Post’a yazdığı makalede NATO Zirvesi'yle ilgili "ABD'nin Madde 5'e sarsılmaz bağlılığını ve birliğimizin her zorluk karşısında güçlü olduğunu bildireceğim." dedi. Biden Avrupa’yı müttefik, NATO’yu ise Batı’nın güvenliği için temel bir element olarak görüyor. Ancak Trump deneyimi Avrupa’da zor iyileşecek bazı yaralar bırakmış olabilir. Carnegie Europe Direktörü Rosa Balfour’a göre Trump’ın dönüşünün gölgesi hala duruyor, bu yüzden Avrupa, ABD’nin taleplerini benimsemede daha dikkatli olabilir. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi Berlin Direktörü JanaPuglierin, iyimser görüşe göre, Biden'ın yeni bir ilişki başlatacağını, Brüksel ve NATO'ya olan inancını göstereceğini, doğru sözleri söyleyeceğini ve önümüzdeki on yıl için ittifakı yenilemeye yönelik kilit stratejik süreci başlatacağını söylüyor.
Biden-Erdoğan görüşmesi
14 Haziran'da NATO liderlerinin gelecek tehditleri nasıl karşılayacakları ve etkili yük paylaşımı konusunda istişarelerde bulunacağını belirten Beyaz Saray Sözcüsü Psaki, "Biden, birçok ikili ve bölgesel meseleyi ele almak için Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile de görüşecek." ifadesini kullandı. Biden yönetiminden Ankara'ya üst düzey ilk ziyaret 27-28 Mayıs'ta gerçekleşti. Nisan ayında ataması yapılan ABD Dışişleri Bakanlığı'nın iki numarası Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Türkiye'de gerçekleştirdiği temaslarının ardından yaptığı açıklamada, “S-400'leri almak NATO ittifakında sorun yaratıyor. Alternatif sunduk, tam olarak ne yapmaları gerektiğini biliyorlar. Umarım ortak bir yol bulabileceğiz. Bu teknik detay bir konu değil, siyasi bir şey değil. Türkiye durumun farkında, atması gereken adımları biliyor. Nasıl bu adımların atılacağını da görüştük, bu Türkiye'nin kararı olacak.” ifadelerini kullandı.
Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında 14 Haziran’da Brüksel’de gerçekleşecek ilk yüz yüze görüşme ve Liderler Zirvesi gelecek dönem Türkiye’nin uluslararası konumlanışında bir dönüm noktası olabilir. Fakat Ankara-Washington arasındaki uzlaşmazlık konuları S-400 hava savunma sisteminin yanı sıra, F-35 askeri uçak programı, Suriye ve YPG, Doğu Akdeniz ve Halkbank davası olmak üzere çok daha geniş bir skaladan oluşuyor. Görüşmede insan hakları, hukuk ve demokrasi konularının gündeme gelmesi de muhtemel. Bu uzlaşmazlıkların tek bir toplantıyla sona ermesi veya jestle bitmesi pek mümkün görünmüyor.
Biden-Putin görüşmesi
Joe Biden16 Haziran’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Cenevre’de görüşecek. Washington Post’ta kaleme aldığı yazıda bu görüşmeyle ilgili de kritik açıklamalarda bulundu. Biden “Vladimir Putin ile Cenevre'de, dünyayı ABD ile aynı perspektiften gören, bağlarımızı ve ortak hedeflerimizi yenileyeceğimiz dostlar, ortaklar ve müttefiklerimizle üst düzey görüşmelerin ardından bir araya geleceğim. Rusya'nın, Ukrayna'daki saldırganlıkla başlayan Avrupa’nın güvenliğine yönelik meydan okumalarına karşı birlik olmaya devam edeceğiz.” dedi. ‘Demokratik değerleri koruma’ konusundaki kararlılığını dile getiren, ayrıca Putin ile insan hakları ve seçimlere ‘müdahale’ konularını tartışma sözü veren Biden, aynı zamanda Rusya ile ‘çatışma aramadığını’ vurguladı. Stratejik Saldırı Silahlarının Yasaklanması Anlaşması’nın (START-3) uzatıldığını anımsatan ABD Başkanı, “Rusya ile stratejik istikrar ve silah kontrolü gibi konularda çalışabileceğimiz, istikrarlı ve öngörülebilir ilişkiler istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Biden, makalesini şu ifadelerle bitirdi:"Zamanımızın belirleyici bir sorusu var: Demokrasiler hızlıca değişen dünyada insanlarımız için gerçek sonuçlar ulaştırmak üzere bir araya gelebilir mi? Geçen yüzyılı şekillendiren demokratik birlikler ve kurumlar, modern zamanın tehdit ve düşmanlarına karşı kapasitelerini gösterebilir mi? Bence yanıt, evet. Bu hafta Avrupa'da bunu kanıtlama şansımız olacak."
Kaynakça:
https://twitter.com/G7/status/1350739432291364867
https://www.aljazeera.com/news/2021/6/1/nato-ministers-meet-to-prepare-first-summit-with-biden
https://www.amerikaninsesi.com/a/liderler-zirvesi-nato-icin-ne-anlama-geliyor-/5917044.html
https://www.bbc.com/news/world-49434667
https://www.birgun.net/haber/g7-zirvesinde-masada-moskova-ve-pekin-var-347307
https://www.haberturk.com/biden-ve-g7den-yapilacaklar-listesi-3096427
https://www.nytimes.com/2021/06/06/world/europe/biden-nato-eu-trump.html
https://www.washingtonpost.com/opinions/2021/06/05/joe-biden-europe-trip-agenda/
