Hükumet bu nedenle, salgın hakkındaki bilgiyi sadece kendi elinde tutmakta, insanlardan koronavirüsün yaygınlığını saklamakta ya da basit bir problem gibi lanse etmektedir.

Giriş

Çin'de baş gösteren koronavirüsün hızlı bir şekilde ortaya çıkması ve yayılması, çeşitli hükümetlerin spesifik önlemler almalarına sebep oldu. İran, hem hasta sayısı hem de hastalık nedeniyle hayatını kaybeden insan sayısının fazlalığı bakımından, hastalıktan Çin'den sonra en çok etkilenen ülkelerden biri oldu.

İran hükümetinin meclis seçimlerinden önce bu salgını gizleme politikası, İran vatandaşları arasında Koronavirüsün yayılmasına ve korkunç bir salgınına dönüşmesine zemin hazırladı. İran İslam Cumhuriyeti üst düzey hükümet yetkilileri, ilk aşamada koronavirüsün varlığını ve İran'daki enfeksiyonları reddetti. Gayriresmi haberlerin, koronavirüs ve hastalığın kurbanlarının açıklanandan daha fazla olduğunu iddia etmesi; İran kamuoyunun, hükümet yetkililerine olan güvenini derinden sarsmıştır.

Öte yandan, mevcut şartlar altında mahkumların durumu da dikkate alınmalıdır. İran İslam Cumhuriyeti’nin hapishanelerinde, sağlık tesisleri yok denecek kadar az ya da düşük kapasite ve standartlara sahiptir. Hapishanelerde 300.000'den fazla mahkum bulunmaktadır. Mahkumlar, Koronavirüsün yayılması hususunda yüksek risk altındadır. Bu nedenle İran hapishanelerinde protestolar gerçekleşmiş ve bazı İran şehirlerinde mahkumlar hapisten kaçmıştır.

Şiraz Başsavcısı Kazım Musevi, 30 Mart pazartesi günü saat 22.00'de Şiraz Adil Abad Cezaevi'nin iki bölümünde ayaklanma çıktığını ve ayaklanmanın güvenlik güçleri tarafından kontrol altına alındığını söyledi. Sosyal medyada yayınlanan haberlerde silah sesleri duyulduğu aktarıldı. 27 Mart Cuma günü, Sanandac eyaletine bağlı Sakız ilçesinde cezaevinde tutulan 74 mahkumun, yeni tip Koronavirüs (Covid-19) korkusuyla isyan çıkararak kaçtığı açıklanmıştı.[1]

İran hükümeti Koronavirüs salgını konusunun büyük bir sorun olmadığını ve kontrol altına alındığını ileri sürerken; konuyu ifşa edenlere sert tepki vereceğine söz verdi. Son zamanlarda bile, Kum'un karantina önerisi ortaya konduğunda, İran Devrim Muhafızları'nın İstihbarat Başkanı Hüseyin Taib, bu işi İslam'dan soğutmak olarak adlandırdı.

Öte yandan İran siber polisi, 27 Şubat’ta yaptığı açıklamada, Koronavirüs hakkında sosyal medyada “virüsün hızla yayıldığını” yazan vatandaşlardan yanlış bilgi verdikleri gerekçesiyle 24 kişiyi tutukladıklarını ve aynı suçla 118 kişiyi ifade vermeye çağırdıklarını açıkladı.

Virüsün İran’a girdiğinin birkaç hafta reddedilmesi, Çin sınırını kapatma isteksizliği, düşük bakım seviyeleri, Kum şehrinin virüsün yayılma merkezi olarak karantina edilmemesi ve şehirdeki gerçek hastalık ve ölüm oranlarının saklanması, İran’ı kritik hale getirdi.

İran Sağlık Bakanlığı Bilgilendirme Merkezi Başkanı Kiyanuş Cihanpur, Twitter hesabından yaptığı açıklamada: “İran’da her saat yaklaşık 50 kişi Korona’ya yakalanmakta ve her 10 dakikada da Korona’dan dolayı bir kişi hayatını kaybetmektedir” diye yazdı.[2]
Bugüne kadar, eğer kamu yardımı ve sivil toplumun lojistik faaliyetleri olmasaydı, kriz şahit olduğumuzdan daha geniş olabilirdi. Ancak İran hükümetinin, Koronavirüsün yayılmasını önlemek için yeterli çaba göstermemesi, aynı zamanda İran halkının hükümete karşı güçlü tepki vermesini sağlayabilir.

Korona İran'a ne zaman geldi?

İran’da ilk iki vaka 19 Şubat'ta bildirilmiş ve hastaların öldüğü açıklanmıştı. Ancak İranlı yetkililer salgın hakkında ayrıntılı bilgi vermedi. İran devleti seçimlerin meşruiyetini artırmaya çalışıyordu, bu nedenle ülkedeki Korona salgını haberlerini boykot etti. İran lideri Ali Hamenei, düşmanlarının Korona'nın yayılmasıyla seçimleri etkilemek istediğini ileri sürdü.

Ocak ayından bu yana İran`da endişeler ortaya çıktı ve Aftab Yazd gazetesinin ön sayfasında "İran'ın kapılarında gizemli bir virüs var" uyarısı yapıldı. Bu arada, Çin korona salgınını kontrol altına almak için karantinaya başlamıştı. Ancak Çin ve İran arasındaki seyahat devam etti.

Koronayı Karşılayan İran

Bu süre zarfında İran'da garip olaylar oldu. Aşağıda olaylara kısa bir bakış yer almaktadır.

- Dünyada salgının ilk günlerinde İran’ın Çin ile olan ilişkisi nedeniyle,[3] İran hükümeti Çin ile iletişimin hacmini artırdı.

- Korona İran'da genişlerken; hükümet, parlamento seçimleri için Korona'nın varlığını reddetti.

- Hükümet, İran'daki yaygın Korona salgının farkındayken, gerekli sağlık ürünlerini Çin'e gönderdi.

- Kum ili, İran'daki ilk ciddi Korona salgınının merkezi olmasına rağmen, hükümet ili karantina altına almadı.

- Kum'daki Korona salgınının nedenin ise, Çin'den gelen yüzlerce medrese öğrencisi olduğu söylenmektedir.[4]

Ancak ilk başta İranlı yetkililer, virüsün İran'da olabildiğince yayılmasında ısrar ediyormuş gibi davrandılar. Belki de bunu, İran parlamento seçimlerinin kapsamını örtmek veya sokak protestolarına dur demek için yaptılar. Ancak İran’a uygulanan bazı yaptırımları kaldırtmak için veya yeni müzakerelerin temelini oluşturmak için de yaptıkları şeklinde yorumlayabiliriz.

İran'da Korona Salgının Nedenleri

Covid-19 virüsü hızla çeşitli İran şehirlerine yayıldı. Şu anda Tahran metropolü ve dini merkez olan Kum şehri, Nevruz sırasındaki kuzey şehirleri ile birlikte İran'daki Koranaya Karşı Ulusal Komitesi'nin özel ilgi odağıdır. Bu açıklamalara rağmen, ölümler, maske ve kişisel koruyucu malzeme eksikliğinden dolayı ülkenin kuzey hastanelerinin sağlık ve bakım personeline bulaşmıştır.

Ülke sınırlarının titiz bir gözetiminin olmaması, virüs taşıyıcılarının kamu ve ibadethanelere virüsü bulaştırma ihtimalinin denetlenmemesi, geç bir ulusal kriz yönetimi kurulması, İran'daki dezenfektan ve maskelerin üretimi ve tedariki konusunda yetersiz denetim, şüpheli vakalar için entegre bir ulusal bilgi sisteminin eksikliği, insanların kişisel ve sosyal sağlığın temellerine yetersiz bağlılığı, İran'da Korona virüsün yayılma nedenleridir.

Aynı zamanda yüzde 90'ı Şii Müslüman olan İran'da halk için önemli yer tutan türbe ziyaretleri için İran Sağlık Bakanı Said Nemeki, "Korona virüs geçene kadar gitmeyin" uyarısında bulunmuştu. Ancak ülkedeki mollalar duruma tepki göstererek, halkın türbe ziyaretlerinden vazgeçmemesi gerektiğini hatta türbelerin korona virüse şifa olacağını belirtmişlerdi.[5]

İslam tıbbını kullanarak Korona ile yüzleşmek için bir grup din adamının batıl inancı ve takiben çok sayıda kişinin ölümü, şimdiye kadar İslam Cumhuriyeti'nin dini temellerine ciddi zararlar verdi.

Biyolojik Savaş

İran lideri Ali Hamenei 12 Mart’ta, Genelkurmay Başkanlığına Sağlık ve İlaç Karargâhı kurulması yönünde talimat verdi. Hamenei, talimatında koronavirüsün "biyolojik saldırı" olabileceğine dair ihtimallere işaret ederek, "Koronavirüsün biyolojik saldırı olabileceğine dair kanıtlar dikkate alındığında bu karargâh biyolojik savunma tatbikatı hizmeti de verebilir ve bu açıdan milli otoriteyi güçlendirebilir" ifadelerini kullandı. İran Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı Hüseyin Selami de, ülkede hızla yayılan Covid-19 salgınının ABD'nin biyolojik saldırısı olabileceğini söylemişti. Hamenei çevresinden Alirıza Panahiyan da "Korona direniş*akımına karşı biyolojik bir savaştır" dedi.

Öte yandan bir grup İranlı doktor, bazı bölge ülkelerinin liderlerine mektup göndererek, “ABD'nin tüm biyolojik laboratuvarlarını yok etmek için gerekli adımları atmalarını” talep etti. Mektupta koronavirüsün biyolojik laboratuvarlarda manipüle edildiği ve ABD tarafından biyolojik saldırı amaçlı kullanıldığına dair spekülasyonlar hatırlatıldı.[6]

İran İslam Cumhuriyeti lideri, konuşmasında daima ABD, Avrupa ülkeleri ve hatta bazen medyayı da "düşman" sıfatıyla komplo teorilerinde kullanmaktadır. Komplo teorileri genellikle basittir ve gizemli bir şekilde ifade edilir. Bu teoriler uzun zamandır siyasi muhalefeti bastırmak ve ayrıca güvenlik ve askeri meselelerde bir enstrüman olarak kullanılmaktadır. Toplumun orta düzeylerinde, hatta bazı yürütme organlarında bile, komplo teorilerine hastalık vb. konularda yaklaşma arzusu görünmektedir.

Yaptırımlar ve Korona Krizi

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Amerika Başkanı Donald Trump’ın Koronavirüs salgını ile mücadelede Güney Kore’den yardım istemesi ve İran’a karşı iktisadi terörün üzerinde ısrarla durmasına tepki gösterdi. ABD yaptırımlarına uyan başka ülkelere çağrıda bulunan Dışişleri Bakanı Zarif, savaş suçu işlenmesine yardım etmeyi ve ABD’nin illegal ve insanlık dışı yaptırımlarına uymayı durdurmalarını istedi.

Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zahareva, Amerika’dan İran aleyhinde uyguladığı gayrı insani ambargolara son vermesini istedi. Zahareva, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Riyabkov, ABD’den korona ile mücadelede sağlık alanında yeteri kaynağa sahip olmayan İran aleyhindeki ambargolarının sonlandırmasını istediğini söyledi. Rus yetkililer son haftalarda defalarca Amerika’nın İran aleyhindeki ambargolarının kaldırılmasını istemişlerdir. Video konferans yöntemiyle düzenlenen G-20 toplantısında da Rusya liderleri korona ile mücadele çerçevesinde, ambargoların kaldırılması ve ülkeler arasında ekonomik savaşın durdurulmasını istediler.

İran Devleti, ABD ile ilişkilerindeki krizi yoğunlaştırarak ve tüm iç sorunların kökenini ABD yaptırımlarına bağlayarak keskin eleştirilerin yoğunluğunu hafifletmeye çalışmaktadır. Aynı zamanda bu koşullar İran'ın Orta Doğu'daki faaliyetlerini kesinlikle etkileyecektir. Bu nedenle İran, ABD yaptırımlarına karşı bir kampanya başlatarak, ilaç ve tıbbi aletlere ambargo iddiasını ortaya koyup krizden çıkmaya çalışmaktadır.

Sınır Tanımayan Doktorlar’ın[7] İran’a Giriş ve Çıkışları

İran hükümeti yaptırımların insanların tıbbi yardım aramasını engellediğini ve kaldırılmaları için çağrıda bulunduğunu, ancak aynı zamanda Sınırsız Doktorların yardımına karşı olduğunu söyledi.

Halihazırda İran hastanelerindeki durum korkunçtur. Korona bu ülkede her gün birçok kişinin hayatına mal olmaktadır. İnsanların yardıma ihtiyacı vardır ve sağlık çalışanları büyük bir baskı altındadır. Korona krizinden önce de iflas etmiş olan İran hükümeti, ABD'nin yaptırımlarının da Korona ile mücadele yeteneklerini ciddi şekilde sınırladığını ve yaptırımların kaldırılmasını istediğini söylemektedir.

İran Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti, Dışişleri Bakanlığı'nın yardımıyla İran'ın ABD tarafından bloke edilen parasının bir kısmının serbest bırakılacağını duyurdu. Himmeti, “bu kaynaklar ülkeye dönerek ilaç, tıbbi malzeme ve halkımızın ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılacak” ifadelerinde bulundu.

Sınır Tanımayan Doktorlar[8] İran hükümetinin resmi davetiyle İran'a geldi ve tesislerinin izin verdiği ölçüde küçük bir sahra hastanesi kurmayı planlamaktaydı. Ancak uygulamalarına izin verilmedi. İran lideri Ali Hamenei bunların casus olduğunu ve Amerikalıların gönderdiği ilaç ve ekipmanların bulaşmış olabileceğini söyledi. Hamenei, korona virüsünün ABD'de üretildiğini ve ABD'nin hastalığı daha da yaymak veya virüsü devam ettirmek için bir ilaç göndereceğini iddia etti. Hamenei, halkı ülkeye biyolojik saldırı ve İran gen verilerini toplamaya çalışan cinler ve insan düşmanları konusunda uyardı. Hamenei, sadece İran için bir çeşit Korona virüsünün yapılmış olabileceğini bile iddia etti.

Hamenei'nin sözlerinin ardından, İran muhafazakârları Sınır Tanımayan Doktorları casus olarak adlandırarak ülkeden sınır dışı edilmelerini talep ettiler. İsfahan eyaletinde İran parlamentosu üyesi Hüseyin Ali Hacı Deligani, "Bu doktorların girişi belirsiz ve bazı batı istihbarat teşkilatları tarafından işe alınabilir" dedi. Bazen, üst düzey lider ve üst düzey yetkililere bir hastalıkla ilgili sızan komplolar ve batıl inançlar hayret verici düzeyde olabilmektedir.

Sonuçta, İran Sağlık Bakanlığı, Sınır Tanımayan Doktorların faaliyetlerini engelledi. Ancak Sınır Tanımayan Doktorlar geçen yıl Türkmen Sahra, Ahvaz ve Loristan illerindeki selde mağdurlara yardım etmişti. Ama o zaman faaliyetlerinin önünde bir engel yoktu.

İran İslam Cumhuriyeti'nin tıbbi yardım organizasyonu ve sağlık birimleri, tıbbi ekipman ve sağlık konusunda işbirliğine ihtiyaç duymadıkları konusunda açıklama yaparken, diğer taraftan da hükümetin ambargoların kaldırılması ve uluslararası yardım ihtiyacı konusundaki talepleri çelişki yaratmaktadır. Bu durum Tahran'ın ABD yaptırımlarını kaldırmak veya hafifletmek için Korona virüsünün yayılmasından mütevellit tehditleri öne sürerek yaptığı yaygın diplomatik çabaları baltalamaktadır.

Aslında İran'ın Sınır Tanımayan Doktorlar ekibini reddetme sebebi korona rakamlarının sızdırılmasını engellemektir.

Korona Hastalarının İstatistikleri

Yerel yetkililer ve Sağlık Bakanlığı kaynakları tarafından yayınlanan istatistikler, İran'ın 31 eyaletinde 4108 kişinin öldüğünü göstermektedir.

İran eyaletlerinde hastaneye kaldırılan veya izlenenlere ilişkin istatistikler, yerel sağlık yetkilileri ve İran haber ajanslarında yayınlanan raporlar tarafından belgelenmektedir.

İranlı yetkililer, Tahran ve Kum'daki iki eyaletteki ölüm oranının yüksek olmasından kaynaklanabilecek kayıpları; İran Sağlık Bakanlığı da çeşitli illerde korona nedeniyle ölenlerin sayısını açıklamamaktadır.

27 Mart'a kadar İran'da Korona Hastalığının İstatistikleri

Ancak birçok ilin istatistiklerinin birkaç gün veya hafta öncesine ait olması sebebiyle ölü sayıları bundan daha fazla tahmin edilmektedir. Bizim somut bulgularımıza dayanarak hazırladığımız verilerde ölü sayıları 4.108 iken, aynı tarihte İran ölü sayısını 2.378 olarak açıklamıştır.[40] (İran Sağlık Bakanlığı sözcüsü Kiyanuş Cihanpur’un aktardığına göre 27 Mart toplam ölü sayısı 2 bin 378'e yükseldi.)[41]

Sonuç Yerine

Korona salgını, insanlık tarihinin en acı ve şok edici, insan hayatının en trajik sahnelerinden biri haline geldi. Sel, fırtına, deprem ve volkan vb. doğal afetler gibi salgın hastalıklar da doğa olaylarıdır. İnsan gücünün ve bilginin büyümesi, salgın tehdidini azaltabilmiş, ancak tamamen ortadan kaldıramamıştır. Dolayısıyla hastalıkla ilgili komplo teorilerinin bu konuda bir dayanağı yoktur.

Şu ana kadar alınan önlemlerin verimsizliği nedeniyle İran'daki Korona vakaları Nisan ayının sonuna kadar zirveye ulaşacaktır. İran şehirlerinde mevcut sınırlı karantina devam ederse, ülkedeki hasta sayısı korunacak ve hasta sayısı Haziran ayı sonuna kadar azalacaktır. Ülkede mevcut durum, hastalığın yaygınlığının artmasına ve toplumdaki korku ve panik atmosferinin aşılmasına ve toplumdaki hastalığın artan yaygınlığının bir sonucu olarak birçok insanın sosyal aktivitelerinin durdurulmasına yol açmıştır. Bu nedenle, ülkenin pek çok şehrinde karantina ve kırmızı alarma ek olarak, ekonomik faaliyetler durmuş veya kısmen kapalıdır. Bugün, maalesef İran’ın hizmet sektöründeki işletmeler korona hastalığından etkilenmekte ve şimdiye kadar bir milyondan fazla insan işletmelerin kapanmasından ötürü işlerinden olmuştur. Aile geçindirmek zorunda olan büyük bir çoğunluk ve aile üyeleriyle birlikte hesaba katıldığında toplumda geçim sorunu hasıl olmuştur.

Tabii ki, bu sadece başlangıçtır, çünkü korona hastalığının Nisan ve Mayıs aylarında etkisini daha fazla hissettirmesi ve sonucunda yaşanacak olan ekonomik durgunluk ülkede büyük miktarda işçinin daha işlerinden çıkarılmasına sebep olacaktır. Hatta ülkenin imalat sektörünün ve ülkenin büyük imalat fabrikalarının çoğunun üretimlerini durdurmak zorunda kalacağı ve çalışanlarına ödeme yapmaya devam edemeyeceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, toplumun ihtiyaç duyduğu günlük kullanım malzemelerin fiyatı, ülkede koronavirüs başladığından beri en az iki katı nispetinde artmıştır. Ülke ekonomisi şimdi %40'ın üzerinde gayri resmi bir enflasyon oranı ile karşı karşıyadır.

İran'da Korona hastalığından etkilenecek ekonomi dolayısıyla, İran’da ekonomik çöküş ve sonrasında toplumsal çöküş yaşanması muhtemeldir. Bu, İran halkının ekonomik protestolar başlatması, toplumda sosyal ve ekonomik hoşnutsuzluğun yeniden ortaya çıkması ve sokağa taşınması ile sonuçlanabilir. Halkla hükümet arasındaki sosyal, politik ve ekonomik ayrım ne kadar dar olursa, sosyal ve ekonomik hoşnutsuzluk da o kadar az sokaklara taşınır. Ancak Korona sonrası dönem İran İslam Cumhuriyeti için zor bir dönem olacaktır.

[1]https://tr.sputniknews.com/ortadogu/202003301041713688-iranin-siraz-kentindeki-cezaevinde-cikan-isyan-bastirildi/

[2]https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/03/19/iranda-son-dakika-aciklamasi-saatte-50-kisi-corona-virusunu-kapiyor-her-10-dakikada-bir-kisi-oluyor

[3]https://21yyte.org/tr/fikir-tanki/iran-ve-cin-maksimum-baski-altinda-stratejik-ortaklik

[4]https://www.youtube.com/watch?v=B15pbSDDgXA&feature=youtu.be

[5]https://www.gunboyugazetesi.com.tr/iranli-molla-korona-viruslu-hastanin-dudaklarina-sifa-surdu-50079h.htm

* İran lideri Ali Hamenei’nin bölgedeki gelişmeler hakkındaki konuşmalarını içeren "Direniş" adlı özel bir sayfa açıldı. Bu sayfada Suriye, Libya, Irak, Filistin, Lübnan, Tunus, Mısır, Pakistan, Yemen, Bahreyn, Hindistan ve Myanmar ülkelerini "İslami Direniş" ekseni olarak gösteren bir harita bulunmaktadır. 

[6]https://tr.sputniknews.com/ortadogu/202003191041642515-iranli-doktorlardan-bolgesel-liderlere-abdnin-biyolojik-laboratuvarlarini-yok-edin-cagrisi/

[7] Savaş ve doğal afetler dolayısıyla zarar görmüş bölgelerde çalışan; gelişmekte olan ülkelerdeki endemik hastalıklara karşı projeler üreten, tarafsızlık prensibini benimsemiş, insani yardım amaçlı ve Nobel Barış Ödülü almış bir sivil toplum kuruluşudur.

[8]https://www.msf.org

[9]Gayriresmî haber ajanslarına göre

[10]https://www.irna.ir/news/83729890

[11]https://www.irna.ir/news/83730777

[12]Urmiye Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektörü Dr.Cevad Ağazade'ye göre de, 597 kişiye korona teşhisi konuldu ve şu ana kadar 49 kişi hayatını kaybetti.

[13]https://www.irna.ir/news/83729963

[14]https://www.irna.ir/news/83730748

[15]www.ilna.news/fa/tiny/news-890824

[16]Rıza Çimen, Şahrud Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektörü.

[17]https://www.irna.ir/news/83729551

[18]Muhammed Hüseyin Kurbani, İran Sağlık Bakanlığı Yetkilisi.

[19]https://www.irna.ir/news/83729970

[20]Gayriresmî Haber Ajanslarına Göre.

[21]https://www.irna.ir/news/83730682

[22]https://www.irna.ir/news/83730606  

[23] Alborz Tıp Bilimleri Üniversitesi İstatistiklerine Göre.

[24]https://isfahan.iribnews.ir/fa/news/2678599

[25]https://www.irna.ir/news/83730554

[26]https://www.irna.ir/news/83730597

[27]Macit Şırani, Şehrikurt Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektörü.

[28]https://www.irna.ir/news/83730690

[29]Muhammad Haşimi, Zahidan Tıp Bilimleri ve Sağlık Hizmetleri Üniversitesi Rektörü

[30]https://www.irna.ir/news/83730865

[31]https://www.irna.ir/news/83730630

[32]Muhammed İbrahİm Şekiba.

[33]Hürremabad Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektörü.

[34]Abdul Rasul Hemmati, Şiraz Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektör Yardımcısı.

[35]Manuçehr Karimi, Hamedan Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektörü.

[36]https://www.irna.ir/news/83729868

[37]https://www.irna.ir/news/83729328

[38]Hamid Rıza Reşidi Nijad, Kirman Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektörü.

[39]Muhammed Banişi, Yasuc Tıp Bilimleri Üniversitesi Rektör Yardımcısı.

[40]https://www.milliyet.com.tr/gundem/corona-virusunde-son-durum-dunyada-ve-turkiyede-vaka-sayisi-kac-oldu-corona-virus-yuzunden-kac-kisi-hayatini-kaybetti-6175379

[41]https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/son-dakika-iranda-olu-sayisi-2-bin-378e-yukseldi-5707168/