Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron bugün ‘’yeni bir sayfa açmak’’ amacıyla Ruanda’ya resmi ziyarette bulundu. 250.000’den fazla Tutsi’nin gömülü olduğu Kigali Soykırım Anıtı’nda yaptığı konuşmada Macron, ‘’Bugün burada, alçakgönüllülük ve saygıyla, sizin yanınızda durarak sorumluluklarımızı tanıdım’’ dedi.

Macron, ülkesinin 1994’te işlenen Ruanda Soykırımı’ndaki rolüne ilişkin sorumluluğunu kabul ettiklerini ancak suç ortağı olmadıklarını söyledi. Cumhurbaşkanı Macron, gerçeğin incelenmesi üzerindeki uzun süreli bir bekleyişten sonra, Fransa’nın sebep olduğu acıları çekenlerin yüzüne bakma ve acılarını kabul etme görevi olduğunu belirterek ülkesinin doğrular konusunda uzun süre sessiz kaldığını kaydetti.

Macron: Fransa ‘Suç Ortağı Değil’

Son 10 yılda Ruanda’yı ziyaret eden ilk Fransa Cumhurbaşkanı olan Macron, yalnızca Ruandalıların soykırımdaki rolünden(ciddi sorumluluklarından) dolayı Fransa’yı affedebileceğini söyledi: ‘’Bu yolda, yalnızca o geceden geçenler affedebilir, bize affetme armağanı verebilir’’.

Macron, o zamanlarda Fransa’nın Ruanda’da yaklaşan katliam hakkında uyarıda bulunanları dinlemediğini ve fiilen soykırım rejiminin yanında durduğunu söyledi. 1994 soykırımında Fransa’nın sorumluluklarını kabul ettiğini ancak Fransa’nın suç ortağı olmadığını söyledi.

Mart Raporu

Geçtiğimiz mart ayında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a Ruanda Soykırımına ilişkin rapor sunulmuştu. Fransa’nın Ruanda Soykırımı’nda ki rolünü araştırmak üzere kurulan komisyon raporunda, Fransa’nın ağır sorumluluğunun olduğu ifade edilmişti. Bunun üzerine Macron, Dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın, soykırıma dair sunulan raporda önemli rol oynadığını vurgulanması sonrasında, sivil taraflarca yeni suçlamaların ortaya çıktığı ve François Mitterand hükümeti üyelerinin de dâhil edileceği bir soruşturmanın yeniden başlatılması gerektiğini savunmuştu.

Dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın, soykırımda önemli rol oynadığı vurgulanan raporda, ‘’Fransa, soykırım hazırlığı konusunda kör davrandı’’ ifadesi kullanılmıştı.

Raporda, Fransa’nın soykırımı yapan hükümete silah temin etmesinin ve Fransız askerlerinin Ruanda ordusuna eğitim vermesinin arkasında ülkenin etnikçi yaklaşımının olduğu aktarılmıştı.

Bu Bir Özür Müydü?

İki liderin Kigali’de buluşmasının ardından ortak basın toplantısında yaptığı açıklamada Paul Kagame, ‘’ Macron’un sözleri özürden daha değerli bir şeydi; gerçeklerdi’’ dedi.

Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame’nin eski yardımcılarından Jean Paul Kimonyo, ‘’Bence bu konuşma çok güçlü bir konuşmaydı çünkü ince bir üslupla ama güçlü bir şekilde affedilmeyi istedi. İnce ama esaslı olarak güçlüydü’’ ifadelerini kullandı.

Ruanda’nın soykırımdan kurtulan ana grubu olan Ibuka Derneği başkanı Egide Nkuranga, Macron’un ‘’soykırımı gerçekten açıklamaya çalıştı, nasıl olduğunu, ne yapmadıklarını, sorumluluklarını ... Bu çok önemli, bizi anladığını gösteriyor’’ dedi. Ancak Macron’u ‘’açık bir özür dilemediği ve af dilemediği’’ için eleştirdi.

Daha önce Fransa’yı soykırımda sorumlu olmakla suçlayan Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame, Fransa’yı sorumluluğundan dolayı ‘’belki unutamayacaklarını, ancak affedebileceklerini’’ söylemişti.

Soykırımı yapan Hutu hükümetinin destekçisi olan ve hükümetin yaklaşık 800.000 kişinin ölümüne neden olduğu 1994 katliamında, soykırımı engellemek yerine silah ve mühimmat desteği sağlayan Fransa, suç ortaklığının olmadığını söylemektedir. 1998’de Mitterand’ın Le Figaro gazetesine verdiği mülakatta ‘’O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da önemli bir şey değil’’ sözleri akıllara geldiğinde, sorumluluk ile suç ortaklığı arasında bir çizginin olup olmadığı sorusu Fransa tarafından sorgulanmalıdır. Ruanda Devlet Başkanı Kagame’nin ‘’belki unutmayacaklarını, ancak affedebileceklerini’’ ifadesinden hareketle; hafızalarda Aliya İzzetbegoviç’in şu sözleri canlanmıştır:  ‘’Zalimleri affedip affetmemekte serbestsiniz. Ne yaparsanız yapın, ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır’’.

Kaynak

https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/macron-fransanin-soykirima-destekle-suclandigi-ruandayi-ziyaret-etti-1839604 Erişim Tarihi: 27.05.2021

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fransa-cumhurbaskani-macron-ulkesinin-ruanda-soykirimindaki-sorumlulugunu-kabul-etti/2255948 Erişim Tarihi: 27.05.2021

https://www.dw.com/en/rwanda-macron-admits-french-responsibility-in-genocide/a-57680013 Erişim Tarihi: 27.05.2021