Kırgızistan Neler Oluyor ve Kırgız Cumhuriyeti’n Beka Sorunu

Yazan  06 Ekim 2020

Bir kere kaynayan suyun bir daha kaynaması kolaydır. Kırgızistan’da halk parlamento seçimlerinin sonuçlarını protesto ederek sokağa döküldü.

Ülkedeki bu kitlesel protestolara ne sebep oldu? Hâlihazırda Kırgızistan'da geniş çaplı devrim olma ihtimali de vardır.Kırgız halkının hem ortak çıkarları ve hem de ortak hedefleri doğrultusunda hareket ettiğini söylemek mümkün değildir. Ülke genelinde birçok ayrı grup vardır ve her grup kendi önderlerini seçmiş bulunmaktadır. Bu protesto gösterilerine dek ülke, birkaç kez devamlı olarak arasını soğutmadan Cumhurbaşkanının değiştiğine tanık oldu. Kırgızistan’da ortalama 5-6 yıl ara vererek devrim yapma sokaklara dökülme gösterilerine ülke alışık hale geldi. Bu da özellikle belirtelim, tüm Kırgız halkının arzusuna binaen olmamaktadır. Kuşkusuz, ayaklanmalar belirli iktidarı ele geçirme hedefini güdümleyen siyasi gruplar arasında gerçekleşmektedir. Kırgızistan’da siyasi partiler ideolojik prensipler temeline oturtularak kurulmamış aksine akrabalık ve finansal hedefleri güdümleyen çıkarlar üzerine kurulduğu bilinir. Dolayısıyla bu durum ülkede siyasi düşüncelerin ve ideolojik sağlam zeminlerin eksikliğinden devlet ufak grupların çıkarları doğrultusunda yapılan ayaklanmalara karşı dayanıklı değildir. Bununla beraber ülkede bireysel çıkarları olan partilerin aşiretlerin ve mali grupların aktifleşmesine yol açmıştır. Dolaysıyla Kırgızistan'ın geleceği ve milli güvenliği için çok tehlikelidir.

Kırgızistan’da devlet kurumları çok zayıf ve kurumsallaşma zemini yok diyecek kadar düşüktür. Arkasına 10 binlik kalabalığı toplayabilen kişi devlete karşı gelebilir. Devlet kurumlarının binalarına baskın düzenleyerek işgal edebilmesi sıradan ve çok kolay ve alışkanlık hal almıştır. Devletleşme ve kurumsallaşma geleneği zayıf olduğundan kimin sesi yüksek çıkarsa iktidara gelmesi an meselesidir. Kırgızistan’da geçmişte olan seçimlere baktığımızda bütün ülke Cumhurbaşkanlarının hepsi seçimle gelmiştir. Ancak halk ayaklanması ile koltuğundan indirilmiştir.

Kırgızistan'da 4 Ekim Pazar günü yapılan milletvekili seçim sonuçlarını protesto eden göstericiler, Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve içerisinde yer alan parlamentoyu işgal etti. Göstericiler, yolsuzluk suçlamasıyla tutuklanan eski cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'i işgal ettikleri cezaevinden çıkardı. Olaylarda 1 kişinin hayatını kaybettiği, 590 kişinin yaralandığı açıklandı. Merkez Seçim Komisyonu tarafından yüzde 7'lik seçim barajını aşmadığı bildirilen 12 parti taraftarı, seçim sonuçlarının iptal edilmesi talebiyle başkent Bişkek'teki Ala-Too Meydanı'nda protesto gösterisi düzenledi. Polis, sayıları 5 binden fazla olduğu belirtilen göstericileri dağıtmak için gaz ve ses bombası kullandı. Taş ve sopalarla, belediyeye ait itfaiye ve çöp kamyonunu polislerin üzerine süren göstericiler, polisin geri çekilmesini fırsat bilerek Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve içerisinde yer alan parlamentoyu işgal etti. Olaylarda şimdiye kadar 100'den fazla kişinin yaralandığı belirtiliyor. Öte yandan, Cumhurbaşkanlığı Basın Sözcüsü Tolganay Stamaliyeva, Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov'un Bişkek'te olduğunu bildirdi.

Gösteri sonrası bu sabah Kırgızistan vatandaşlarına hitap eden Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, bazı siyasi güçlerin seçim sonuçlarını bahane ederek iktidarı ele geçirmeye çalıştıklarını belirtti. Durumun kontrol altında olduğunu belirten Ceenbekov, siyasi güçlere seslenerek, ülkenin çıkarlarını kendi çıkarları üzerinde koymaya çağırdı. Öte yandan, ülkede Issık Göl, Talas ve Narın Valileri, Bişkek ve Oş Belediye Başkanları istifa etti. Gösteriler ülkenin Oş kentinde de düzenlendi. Ülkenin güney başkenti olarak bilinen Oş’ta da gösteriler yapıldı.

Kırgızistan’da olan protesto gösterilerin son bulması ancak siyasi grupların kendi aralarında iktidarı paylaşma sonucu mümkün olabilir.Bunun üzerine ülkede parlamento seçimleri yeniden yapılacaktır. Siyasi güçlerin çıkarları ülkenin milli çıkarların üzerinde olmaya devam ettiği sürece protesto gösterilerin ardı kesilmeyecektir. Kırgızistan’ın geleceği için ülkedeki siyasi grupların ortak milli çıkarlar doğrultusunda hareket etmesi ve aynı zamanda ülkede gün geçtikçe fakirleşmekte olan Kırgız halkının istihdam sorununun çözülmesi gerekmektedir.

Suinbay Suyundikov

21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü
Rusya-Türkistan Araştırmaları Uzmanı

ÜYE GİRİŞİ

Şifremi unuttum
  1. SON MAKALELER
  2. ÇOK OKUNANLAR

Ergun Mengi   - 07-04-2024

Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı Başlangıcında, Osmanlı İmparatorluğunun Siyasi ve Askeri Anatomisi

  II.Mahmut, Vakay-ı Hayriye adıyla, Aksaray-Et Meydanı’ndaki yeniçeri kışlaları top ateşine tutularak 6.000'den fazla yeniçeri öldürülmüş ve isyana katılan yobaz takımı tutuklanmıştır. Askeri kuvveti çok zayıflayan Osmanlı’nın Donanması 1827’de Navarin’de sonra Sinop Limanında yakılınca Osmanlını...

Error: No articles to display