Düzenlenen parlamento oturumuna 329 milletvekilinden 266 milletvekili katıldı, 63 milletvekili katılmadı. Kazımi’nin önerdiği 22 Bakan adayından 15 Bakan parlamentodan güvenoyu almayı başarırken 5 Bakan güvenoyu alamadı; petrol ve dışişleri bakanlıkları için herhangi bir aday açıklanmadı. Bu yedi bakanlığın durumu ise bir ay içinde belirlenmesi ve böylece Irak son beş ayda takılıp kaldığı siyasi çıkmazdan tamamen çıkması kararlaştırıldı.
Mustafa Kazımi, 2004 – 2005 yıllarında İyad Allavi, 2005 – 2006 yıllarında İbrahim Caferi, 2006 – 2014 yıllarında Nuri Maliki, 2014 – 2018 yıllarında Haydar İbadi ve 2018 – 2020 yıllarında Adil Abdulmehdi’den sonra Baas rejimi devrilmesinin ardından Irak’ın altıncı Başbakanı sayılıyor.
Irak’ta yeni kabinen güvenoyu alması, bu ülkede yaşanan ve beş ay süren siyasi çıkmazı da sonlandırdı. Ancak yeni kabinenin çeşitli alanlarda birçok sorunla karşı karşıya bulunduğu anlaşılıyor.
Kazımi kabinesinin kısa vadede karşı karşıya bulunduğu ilk sorun, yeni kabineyi tamamlamaktır. Irak’ın yeni kabinesinde 22 bakanlık bulunuyor, fakat Kazımi’nin önerdiği Bakan adaylarından ancak 15’i parlamentodan güvenoyu alabildi, 5 Bakan güvenoyu alamadı; petrol ve dışişleri bakanlıkları için herhangi bir aday açıklanmadı. Şimdi bu yedi bakanlığın durumu ise bir ay içinde belirlenmesi gerekiyor. Kazımi’nin en çok petrol, dışişleri, ticaret ve adalet bakanlarını seçmekte zorluk çekeceği belirtiliyor.
Basra eyaletinin parlamentodaki temsilcileri petrol bakanının bu eyaletten seçilmesini isterken, Kürtler de Dışişleri Bakanlığı veya Petrol bakanlığın adalet bakanlığı ile birlikte kendi aralarından seçilmesi üzerinde ısrar ediyor. Bu çerçevede Kazımi’nin bir kez daha Iraklı siyasi gruplarla yedi bakanlığın üzerine müzakere etmesi gerekiyor. Ancak Irak’ta siyasi grupların arasında hükümetten pay alma anlayışını bakıldığına bu müzakerelerin çok zorlu geçeceği belirtiliyor.
Başbakan Kazımi yönetiminin kısa vadede bekleyen ikinci mesele, Amerika ile Irak’ta bulunan Amerikalı askerlerin varlığı ve bu ülkeden çekilmeleri konusunda müzakere etmesidir. Bu müzakerelerin gelecek ayda başlaması bekleniyor.
Iraklı bazı gruplar Amerikalı askerlerin ülkelerinden çekmesine vurgu yapıyor ve hatta bunu kabineye güvenoyu vermenin ön şartı olarak gündeme getiriyor. Bu yüzden Kazımi’nin bu konuda esnek davranması durumunda gensoru tehlikesiyle karşı karşıya gelebileceği anlaşılıyor.
Ancak Amerika Irak’taki askeri varlığını sürdürmek istiyor ve hatta son zamanlarda küçük üslerinden çektiği askerlerini Irak’ın dışına çıkarmadı ve sadece Aynul Esed ve El Taci gibi daha büyük üslerine konuşlandırdı.
Bu arada Iraklı yetkililer, Amerikalı askerlerin Irak’tan çekilmeleri üzerine ısrarını sürdürdükleri takdirde Amerika’nın iktisadi yaptırımlarına maruz kalabilir. Nitekim Amerikalı yetkililerin bu tehdidi çok önceden gündeme getirdikleri bilinen bir gerçektir.
Irak parlamentosu 5 Ocak 2020’de Amerikalı askerlerin Irak topraklarından çekilmesini öngören yasa tasarısını onayladıktan sonra ABD Başkanı Donald Trump Irak’ı çok ağır yaptırımları dayatmakla tehdit etti. Trump şöyle dedi:
Biz Bağdat’ın kuzeyinden 50 km uzaklıkta çok pahalı bir üssümüz bulunuyor. Bu üssün inşaatı benim başkanlık dönemimden önce milyarlarca dolara patladı. Biz bu paralar bize geri verilmediği müddetçe Irak’tan çekilmeyiz.
Irak Başbakanı Mustafa Kazımi ve kabinesinin kısa vadede karşı karşıya bulunduğu üçüncü sorun, Irak genelinde korona virüs salgını ile mücadele meselesidir. Son verilere göre Irak’ta şimdiye kadar 2500 kişi korona virüsten etkilendi; 102 kişi hayatını kaybetti. Gerçi Irak’ta korona virüs vaka sayısı diğer Arap ülkelerine kıyasla çok düşüktür ve bu ülke Basra körfezi bölgesinde yer alan Arap emirlerine nazaran korona virüs vaka sayısı bakımından S. Arabistan, Katar, BAE, Bahreyn, Kuveyt ve Umman’dan sonra yer alıyor, ama buna karşın Kazımi hükümeti bu salgınla mücadele edebilmek için hazırlıklı olması gerekiyor.
Kazımi’nin kısa vadede yüzleşmesi gereken dördüncü mesele, Irak halkının iktisadi talepleridir. Başbakan Kazımi, ülkesinde başlayan ve iki ayda eski Başbakan Adil Abdulmehdi’nin görevinden istifa etmesi ile sonuçlanan protesto eylemlerinin esas neden ve kökü halkın iktisadi zor durumu ve geçim konusunda hükümetten hoşnutsuzluğu olduğunu çok iyi biliyor. Gerçi Irak’ın yaşadığı iktisadi sorunlar geçmiş kabinelerin miras bıraktığı sorunlardı, ancak yine de bu ağır miras Başbakan Abdulmehdi’nin istifa etmesine neden oldu. Şimdi ise Kazımi de işsizlik, yoksulluk ve geçim sıkıntısı gibi sorunların sorumluluğunu önceki hükümetin üzerine yıkamayacağını ve hükümet karşıtı itirazların yeniden başlamasını önlemek üzere acil tedbirler alması gerektiğini de çok iyi biliyor.
Burada önemli olan nokta, halkın taleplerine acilen ve kısa sürede karşılık vermek Kazımi hükümetinin karşı karşıya bulunduğu kısa vadeli sorunlardan biri olmasına rağmen, ekonomi meselesi uzun vadede de Irak’ın yeni kabinesinin ciddi ve önemli sorunlarından biri olmasıdır.
Orta Doğu meseleleri uzmanı Saadullah Zarei’nin belirttiğine göre Irak hali hazırda 60 milyar dolar dış borçla karşı karşıyadır ve aynı zamanda en önemli gelir kaynağı da petrol ihracatı sayılır. Petrol fiyatları ise son günlerde büyük düşüş yaşadığından, bu durum Kazımi kabinesini iktisadi sorunların çözümünde zorlayacağı anlaşılıyor.
Orta Doğu uzmanlarından Hadi Muhammedi de ekonomik sorunlar, Kazımi kabinesinin Erbil’de yerel yönetimle yaşadığı sorunun yanı sıra karşı karşıya bulunduğu ve acilen bu sorunlara çare bulması gerektiği en önemli sorunlardan biri olduğunu belirtiyor.
Bağdat yönetimi geçenlerde Kuzey Irak yerel yönetimi Suma petrol pazarlama firmasına teslim etmesi gereken 250 bin varil ham petrolü firmaya teslim etmediği için Kuzey Irak’ta memurların maaşını ödemeyi askıya alma talimatı verdi.
Öte yandan Kuzey Irak yerel yönetimi geçenlerde Irak federal yönetimi sekreterliğine yazdığı on maddelik mektubunda Kuzey Irak yerel yönetiminin 2020 yılının ilk çeyreğinde tutarı 452 milyar dinara ulaşan memur maaşları ödenmediğini belirterek Bağdat yönetiminin ödemeyi askıya alma kararını yasaların ihlali olduğunu kaydetti.
Şimdi ise Başbakan Kazımi, Kuzey Irak hükümete desteğinin devam etmesini sağlamak için Erbil yönetimi ile yaşanan bu sorunu da bir nevi yönetmesi gerekiyor.
Kazımi kabinesinin kısa vadede halletmesi gereken beşinci mesele, Irak’ta IŞİD terör örgütünü yeniden ihya etme çabalarıyla mücadele etmektir. Irak’ta IŞİD terör örgütü kalıntıları özellikle İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü eski Komutanı General Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi komutanı Ebu Mehdi Mühendis’in 3 Ocak 2020’de ABD’nin suikastinin ardından Irak’ta hareketliliğini arttırmaya başladı.
Şimdi ise Irak’ın yeni kabinesi Haşdi Şabi hareketi ile birlikte IŞİD’in artan tehditleri ile ciddi bir şekilde mücadele etmesi gerekiyor.
Başbakan Kazımi’nin son kısa vadeli meselesi, erken seçimlerin düzenlenmesi için gereken zemini hazırlamaktır. Gerçi Irak’ta erken seçimlere gidilmesi Irak’ta bazı siyasi grupların temel isteklerinden biridir ve Başbakan Kazımi de bu meselenin hükümetinin temel önceliklerinden biri olduğunu belirtmiştir; ancak görünen o ki pratikte Irak’ta yeni kabine kurulduktan sonra erken seçimlerin düzenlenmesi, Amerika ile güvenlik müzakerelerine başlanması, halkın iktisadi taleplerinin karşılanması ve IŞİD terör örgütü ile mücadele edilmesi yeni kabinenin gündemine alınması gereken en önemli meselelerdir.
https://iraq.shafaqna.com
https://parstoday.com/en
