Cumartesi günü Japonya’nın Okinawa eyaletindeki Senkaku Adaları açıklarında iki Çin sahil güvenlik gemisi Japon karasularında denize açıldı. Japonya Sahil Güvenliği, iki Haijing gemisini bir Japon balıkçı teknesine yanaştıktan sonra suları terk etme konusunda uyardı. Bu, 26 ve 23 Haziran'dan bu yana Çin hükümet gemileri tarafından ada zinciri çevresindeki Japon karasularına yapılan ilk müdahaleydi. Dışişleri Bakanlığından üst düzey bir yetkili, Çin'e ait iki geminin Japonya kara sularını ihlalinin protesto edildiğini söyledi.Yetkili, Çin tarafına söz konusu ihlalin "kabul edilemez" olduğunun ifade edildiğini belirtti. (The Japan Times)
Japonya, Senkaku Adaları'nın egemenliğini elinde bulunduruyor, ancak Çin ve Tayvan adada hak iddia etmeye devam ediyor.Tokyo, adaların tarih ve uluslararası hukuka göre kendi topraklarının doğal bir parçası olduğunu savunuyor.Çin, Güney Çin Denizi'nin neredeyse tamamı üzerinde egemenlik iddiasında bulunuyor ve Brunei, Malezya, Filipinler, Vietnam ve Tayvan ile çakışan toprak iddiaları var.Pekin'in artan Çin-ABD gerilimi nedeniyle bölgedeki artan ABD askeri varlığına ilişkin endişelerine yanıt olarak Çin, son birkaç aydır hem Güney Çin Denizi'ndeki hem de Doğu Çin Denizi'ndeki denizcilik faaliyetlerini artırıyor.Pekin'in Doğu ve Güney Denizi'ndeki karşı davacılara karşı artan iddiası, Hint-Pasifik'te benzeri görülmemiş bir anlaşmayla sonuçlandı. (ANI)
Japonya eski Başbakanı Shinzo Abe’nin kabine sekreter yardımcısı olarak görev yapmış Doshisha Üniversitesi profesörü Nobukatsu Kanehara, Senkaku adaları üzerinde herhangi bir toprak tartışması olamayacağını ve diğer ülkelerin adalar üzerinde herhangi bir iddiasının ancak petrolü güvence altına alma bahanesi olarak tanımlanabileceğini söyledi. (Japan Forward) Senkaku Adaları meselesi her şeyden önce stratejik bir meseledir. Konunun stratejik ve tarihsel bağlamı gözden kaçırılırsa sorunun özü yanlış anlaşılacaktır.
Profesör Kanehara’dan Senkaku Adaları’nın Tarihinin Değerlendirmesi
Senkaku Adaları, 1969'da bir Birleşmiş Milletler raporunun adaların yakınında petrol yatakları olasılığının bulunmasından sonra aniden dikkat çekmeye başladı.BM raporundan önce, hiçbir ülkenin yabancı hükümeti adalara dikkat etmemişti. 1952 San Francisco Barış Antlaşması uyarınca, Senkaku Adaları Okinawa'nın bir parçası olarak kabul edildi ve daha sonra Birleşik Devletler Ordusu'nun askeri yönetimine verildi. Ne Çin ne de Tayvan, Senkaku'nun yönetimiyle ilgili herhangi bir şikâyette bulunmadı.Mayıs 1972'de, Senkaku Adaları, ABD'nin askeri yönetimini sona erdirmesiyle birlikte tüm Okinawa Eyaletinin geri dönüşü kapsamında Japonya'ya iade edildi. Çin hiçbir şikâyette bulunmadı ve Japonya ile Çin arasındaki diplomatik ilişkiler aynı yılın Eylül ayında yeniden kuruldu.
Deng Xiaoping, Japonya-Çin Barış ve Dostluk Antlaşması'nın son müzakereleri için Ekim 1978'de Japonya'yı ziyaret ettiğinde, Başbakan Takeo Fukuda ile yaptığı görüşmenin ardından düzenlediği basın toplantısında, anidenve tek taraflı olarak Senkaku Adaları meselesinin gelecek nesillere ertelenmesi konusunda bir anlaşmaya vardıklarını duyurdu. Ancak toplantı sırasında Senkaku hakkında herhangi bir tartışma ya da fikir alışverişi olmadı. Deng, daha sonra, Halkın Silahlı Kuvvetlerinin Deniz Milisleri (PAFMM) olabilecek 100'den fazla balıkçı gemisini adaların etrafındaki sulara göndererek Japonya'nın karasularını defalarca ihlal etti. Deng, muhtemelen, tek taraflı açıklamasıyla Çin için Senkaku Adaları üzerinde başarılı bir iddia oluşturduğuna ikna olmuştu, ancak Japonya bu iddiayı hiçbir zaman kabul etmedi.Çin, 2012 yazından itibaren gözünü Japonya ve Filipinler de dahil olmak üzere ABD müttefiklerine dikti. Filipinler'den Scarborough Shoal'ı kelimenin tam anlamıyla soydu. Filipinler Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi'nde açtığı davayı kazanmasına rağmen, Çin kararı görmezden gelerek "atık kağıttan başka bir şey değil" dedi.Çin, Japonya'nın Büyük Doğu Japonya Depremi ve Fukushima Daiichi nükleer felaketinin ardından Japonya'nın tükenmesinden ve Japonya Demokrat Partisi (DPJ) yönetimi altında Japonya-ABD ilişkilerine verilen zarardan da yararlandı. Çin hükümetine ait gemiler, Senkaku Adaları çevresindeki sulara açılarak Japonya'nın egemenliğini her gün ihlal etmeye başladı.ABD, Senkaku'nun Japonya-ABD Güvenlik Anlaşması'nın 5. Maddesi kapsamında olduğunu ilan ederken, Japonya Sahil Güvenlik yerinde duruyor. Bugün Senkaku sorunu artık yasal bir tartışma değil, bir güç sorunudur. (Japan Forward)
Statükonun Korunmasında ABD-Japonya İttifakı
3 Kasım 2020 seçimlerinde ABD başkanlığına seçilen Joe Biden ile 12 Kasım'da telefonda görüşen Japonya Başbakanı Suga Yoşihide, tartışmalı Senkaku Adaları'na yönelik destek sözü almıştı. Suga, sonrasında yaptığı basın açıklamasında, Biden'a "Bölgesel barış ve refahın sağlanmasında Japonya-ABD ittifakı vazgeçilmezdir ve güçlendirilmelidir." dediğini aktarmıştı. Ocak sonunda ABD’li mevkidaşı Lloyd Austin ile telefon görüşmesi sonrası basın mensuplarına konuşan Japonya Savunma Bakanı Kişi Nobuo da "Güney ve Doğu Çin Denizi'nde statükoyu değiştirecek tek taraflı teşebbüslerin karşısında durma konusunda anlaştık." ifadesini kullanmıştı. (AA) Güney Çin Denizi’nin neredeyse tamamında hak iddia eden Çin’le yaşanan gerginlikler Asya’nın nabzını yüksek tutarken ABD; Japonya’nın yanı sıra Çin'in egemenlik iddialarına karşı çıkan Filipinler, Brunei, Endonezya, Malezya ve Vietnam'ın tarafında aksiyon alıyor.
Kaynak: The Japan Times, VOA, AA, ANI, Japan Forward
