11 Eylül 2001 günü tüm dünyanın gözü önünde gerçekleşen saldırılar hem siyaset bilimi hem de iletişim bilimleri açısından oldukça önemlidir. Peki yakın tarihin seyrini değiştiren bu olaylar yüzüncü yıl dönümünde nasıl hatırlanacak ? 11 Eylül olayları dramatik bir öykü olarak mı yoksa ABD’nin ve dünya siyasetinin yörüngesini temelden değiştiren bir dönüm noktası olarak mı görülecek ?
11 Eylül 2001'de ne oldu
ABD'de finans sisteminin kalbi sayılan New York, 11 Eylül sabahı İkiz Kulelere yönelik terör saldırılarıyla uyandı. Newark, Boston ve Washington'dan havalanıp San Francisco ve Los Angeles'a giden 4 yolcu uçağı kaçırıldı. Kaçırılan 4 uçak arasından Los Angeles'a gitmesi gereken Amerikan Airlines yolcu uçağı, yerel saatle 08.46'da İkiz Kuleler’in kuzey yönündeki binasına çarptı. Kuzey kulesi alevler içinde yanarken, kaçırılan bir diğer uçak olan United Airlines yolcu uçağı da ilk saldırıdan 17 dakika sonra güney kulesine çarptı. İkiz kuleler hem ABD hem de tüm dünyanın canlı yayında izlediği saldırıların ardından dakikalar içinde yerle bir oldu ve Manhattan Adası toz bulutlarına büründü. İkiz Kuleler'e saldırıların ardından kaçırılan bir başka uçak ise ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına çarptı. Kaçırılan 4 uçağın sonuncusu Pennsylvania eyaleti kırsalında F-16'lar tarafından düşürüldü.11 Eylül saldırıları sonucunda uçakları kaçıran 19 saldırgan hariç, New York, Washington ve Pennsylvania'da toplam 2 bin 977 kişi hayatını kaybetti. Sivillerin dışında 343 itfaiyeci ve 72 güvenlik güçleri mensubu, enkaz içerisinde gerçekleştirilen arama kurtarma çalışmaları esnasında yaşamını yitirdi veya kayboldu. Saldırılarda 25 binden fazla insan yaralandı.
Dünya’dan nasıl tepki geldi
Irak hariç, ABD'nin diplomatik ilişkisi bulunmayan ülkeler dahil hemen her ülke saldırıların ardından ABD'ye destek açıklaması yaptı. Irak'tan yapılan açıklamada, "Amerikan kovboyları, insanlığa karşı işledikleri suçların meyvesini topluyor" denildi. Filistin Yönetimi, Afganistan ve İran da saldırıların ardından dayanışma mesajı verdi. NATO Şartı'nın bir üyeye yapılan bir saldırının tüm üyelere yapılmış olacağını belirten 5'inci maddesi ilk kez yürürlüğe konuldu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), saldırıları kınadı ve "terörle mücadele konusunda" her türlü askeri adımı atmaya hazır olduğunu ilan etti
11 Eylül saldırıları sonrası neler oldu
Saldırılardan hemen sonra dönemin ABD Başkanı George W. Bush, Afganistan’ı bombalama kararı aldı. Sebep ise Taliban yönetimindeki hükümetin saldırıların arkasında olduğu belirtilen El Kaide lideri Usame bin Ladin’i teslim etmemesiydi. ABD’nin başlattığı saldırılara birçok ülke daha destek verdi. Müttefikler başkent Kabil ve birçok şehrin kontrolünü almasına rağmen ülkede hiçbir zaman emniyet ve istikrar sağlanamadı. 11 Eylül saldırılarının ardından ABD dış politikası El Kaide'ye karşı verdiği mücadeleye destek vermeyen ülkelerin düşman olarak kabul edilmesi eksenine oturdu. ABD’de Müslümanlara yönelik önyargı, nefret ve ırkçılık artış gösterdi. Saldırıları gerçekleştirenin El Kaide olması ve bunun “cihad” için yapıldığının söylenmesi ABD’de yaşayan Müslümanların hayatını oldukça zora soktu. Toplumda Müslümanlara karşı bir güvensizlik baş gösterdi. Medyada "İslamcı terör" ve "radikal İslam" kavramları sık sık kullanılmaya başlandı. ABD’de saldırılardan sadece 11 gün sonra İç Güvenlik Bakanlığı kuruldu. 11 Eylül terör saldırıların ardından başlayan '"yeni dünya düzeni" ve "terörizmle mücadele" yeni güvenlik stratejilerini de beraberinde getirdi. Saldırılarla beraber sadece ABD'de değil tüm ülkelerde ulusal güvenlik algısı değişti. Devletler ulusal güvenliğe daha fazla para ayırmak zorunda kaldı.
11 Eylül 2101 tarihine varıldığında yaşanılanların farklı çevrelerce nasıl yorumlanabileceğini kestirebilmek son derece zor ve karmaşık bir iştir.Buna rağmen kestirilmesi bugünden mümkün olan bir şey var ki 2101 yılına gelindiğinde dahi 9/11 Eylül 2001 tarihinde yaşanılanlara dair ortak bir algıda buluşmak mümkün olmayacaktır. Amerika Birleşik Devletleri 9/11 Eylül olaylarını Afganistan, Irak ve Suudi Arabistan’dan farklı görecek ve anacaktır. Bu olayların ardında bıraktığı izler devletler nezdinde dikkate değer farklılıklartaşıyacaktır. 9/11 Eylül olayları dünyadaki birçok insan için de önemini muhafaza etmeyi sürdürecektir. Siyaset bilimine de yeni fikirler ekleyen bu olayların araştırmaları ve etkileri elbette uzun yıllar konuşulacaktır. Yakın tarihin seyrini değiştiren bu olaylar özellikle Afganistan adına yeni ve öncekinden çok farklı bir gelecek tayin etmiştir. Taliban’ın ideolojisinin bir sonucu olarak ise islamofobi dünyada hızla yayılmaktadır ve görünen o ki bu etki uzun yıllar boyunca zayıflamak bir yana dursun git gide şiddetlenecektir.
Kaynak: BBC, Euronews, İndependent, ForeignPolicy, DP, Wikipedia.
